رابی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رابى: (السَّيْلُ زَبَداً رَّابِياً) «رابى» از مادّه
«رُبُوّ» (بر وزن غلوّ) به معناى بلندى و برترى است
و
«ربا» كه به معناى سود يا پول اضافى يا جنس ديگر است نيز از همين ماده و به همين معناست، چون اضافى و زيادى را مى‌رساند.
(أَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَسَالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَّابِيًا وَمِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاء حِلْيَةٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهُ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاء وَأَمَّا مَا يَنفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الأَرْضِ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ) (خداوند از آسمان آبى فرو فرستاد؛ و از هر درّه و رودخانه‌اى به اندازه آنها سيلابى جارى شد؛ سپس سيلاب بر روى خود كفى حمل كرد؛ و همچنين از آنچه در كوره‌ها، براى به دست آوردن زينت آلات يا وسايل زندگى، آتش بر آن مى‌افروزند، كفهايى مانند آن به وجود مى‌آيد- خداوند براى، حق و باطل چنين مثالى مى‌زند- سرانجام كفها به بيرون پرتاب مى‌شوند، ولى آنچه به مردم سود مى‌رساند
[آب يا فلزّ خالص
] در زمين مى‌ماند؛ خداوند اينچنين مثال مى‌زند!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: آيه كريمه مورد بحث از آيات برجسته قرآنى است كه در باره طبيعت
حق و
باطل بحث نموده، و بدو تكون و كيفيت ظهور و آثار خاصه هر يک از آن دو را خاطرنشان مى‌سازد و سنت خداى سبحان را كه در خصوص حق و باطل بيان مى‌كند. ... و اينكه فرموده انزل فعلى است كه فاعلش خداى سبحان است، و به خاطر وضوح، اسم نبرده. و كلمه ماء: آبى، اگر به طور
نکره و بدون الف و لام آمده، براى اين است كه بر نوع دلالت كند، كه عبارت است از آبى خالص و صاف، يعنى خود آب، بدون اينكه با چيزى مخلوط و يا دچار دگرگونى شده باشد. و اگر اودية را هم نكره آورده براى اين است كه بر اختلاف آن وادى‌ها، از نظر بزرگى و كوچكى، بلندى و كوتاهى، و كمى و زيادى ظرفيت آنها دلالت كند. و اگر جريان را به خود وادی‌ها نسبت داده با اينكه آب جارى مى‌شود نه وادى، از باب مجاز در اسناد است، نظير اينكه مى‌گوييم ناودان جارى شد. و اگر
زبد را به كلمه رابى توصيف نموده، بدين جهت است كه رابى به معناى گردنده است، و كف همواره بر روى سيل مى‌چرخد و بالا مى‌آيد، و همه اينها كه گفتيم سياق دلالت بر آن دارد. و اگر به سيل مثل زده بدين جهت است كه كف انداختن، در سيل روشن‌تر است از آب‌هاى معمولى.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «رابِی»، ص۲۴۱.
