ذکو (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذَکَو (ذَکا) (به فتح ذال و کاف) از
واژگان نهج البلاغه است و دو مورد از آن در
نهج البلاغه آمده است.
دو مورد از اين ماده در «نهج البلاغه» آمده است يكى «ذاكى العمل» است
كه در نسخه ديگرى با «ز» يعنى «زاكى العمل» نقل شده است.
اگر تعبير اوّل صحيح باشد منظور «پاكى» عمل است ولى «ذكو» با ذال به معنى پاكى نيامده است، به هر حال آن حضرت درباره اختلاف اشخاص فرمايد:
«فَتَامُّ الرُّوَاءِ نَاقِصُ الْعَقْلِ، وَ مَادُّ الْقَامَةِ قَصِيرُ الْهِمَّةِ، وَ ذَاكِي الْعَمَلِ قَبِيحُ المَنْظَرِ، وَ قَرِيبُ الْقَعْرِ بَعِيدُ السَّبْرِ.» يعنى: «بعضى زيباروى و كم
خرد، و بعضى قد بلند و كم همّت و بعضى پاک عمل و بد منظر و بعضى كوتاه قدّ و عميق درک است.»
(شرح‌های خطبه:
)
و در وصف
جهنم فرموده:
«بَعِيد خُمُودُهَا، ذَاك وُقُودُهَا، مَخُوف وعِيدُهَا، عُم قَرارُهَا، مُظْلِمَة أَقْطَارُهَا.» گويند: «ذَكَت النارُ: اشتدَّ لهيبها» يعنى شعله‌اش شديد شد.
يعنى: «دشوار است خاموش شدن
آتش آن، شديد است اشتعال آن، مخوف است
وعید آن، كور و
ظلمت است قرارگاه آن، ظلمانى است اطراف آن.»
(شرح‌های خطبه:
) (نعوذ بالله منها)
دو مورد از اين ماده در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ذکو»، ج۱، ص۴۱۵.
