ذمر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذَمْر (به فتح ذال و سکون میم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای ترغیب کردن است. مشتقات ذمر که در
نهج البلاغه آمده عبارتند از:
ذِمار (به کسر ذال) به معنای هر چيزى كه حفظ و حمايت و
دفاع از آن لازم است مانند
ناموس،
اهل بیت،
وطن و غيره.
ذَمْر به معنای بر وزن عقل: ترغيب كردن است. «ذَمَرَهُ على الامر ذَمْراً: حضَّهُ»
امام (صلوات‌الله‌علیه) آنگاه كه خبر اهل
بصره را شنيد فرمود:
«أَلاَ و إِنَّ الشَّيْطَانَ قَدْ ذَمَّرَ حِزْبَهُ، وَ اسْتَجْلَبَ جَلَبَهُ، لِيَعُودَ الجَوْرُ إِلَى أَوْطَانِهِ.» يعنى «
شیطان حزب خويش را تشويق كرده و از لشكريانش خواسته حركت كنند، تا
ظلم گذشته به محل‌هايش باز گردد.»
(شرح‌های خطبه:
) «ذمر» از باب ضرب يضرب و تفعيل هر دو نقل شده است در وجه دوم براى تشديد آيد، جلب بر وزن شرف چيزى است كه از شهرى به شهرى جلب مى‌شود.
و نيز در
نامه ۱۶ آمده:
«وَ اذْمُرُوا أَنْفُسَكُمْ» يعنى «خودتان تشويق كنيد.»
(شرح‌های نامه:
)
«ذمار» به فتح اول
اسم فعل است به معنى تشوق به
جنگ و به كسر اوّل هر چيزى است كه حفظ و حمايت و دفاع از آن لازم است مانند ناموس، اهل بيت، وطن و غيره.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در تشويق ياران به جنگ فرموده:
«وَ رَايَتَكُمْ فَلاَ تُمِيلُوهَا وَ لاَ تُخِلُّوهَا، وَ لاَ تَجْعَلُوهَا إِلاَّ بِأَيْدِي شُجْعَانِكُمْ، وَ المَانِعِينَ الذِّمَارَ مِنْكُمْ.» يعنى «و
پرچمتان را كج نكنيد و خالى نگذاريد، و ندهيد آن‌را مگر به دست شجاعان خود كه از حريم دفاع كنند.»
(شرح‌های خطبه:
)
و از آن است:
«أَيْنَ الْمَانِعُ لِلذِّمَارِ» (كجايند آنها كه در برابر حوادث سخت همچون سپرند؟)
(شرح‌های خطبه:
)
چهار مورد از اين كلمه در «نهج البلاغه» ديده مى‌شود.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ذمر»، ج۱، ص۴۱۶.
