ذلک (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذلِک (به الف روی ذال و کسر لام) از
واژگان قرآن کریم که از
اسماء اشاره است و معمولا برای اشاره به بعید استفاده می‌شود؛ گرچه در مواردی برای اشاره به شیء حاضر و یا اشاره به مطلب گذشته در کلام نیز به کار برده می‌شود.
ذلِک اسم اشاره براى بعيد است لام آن براى افاده دورى و كاف آن براى خطاب است و خطاب نسبت به كسى است كه كلام بر او القا می‌شود.
طبرسی فرموده: لام آن براى
تأکید است شايد مراد تأكيد دورى است.
«ذلِک» در
آیات قرآن به معانی مختلفی استفاده شده است، از جمله:
(ذلِكَ جَزاؤُهُمْ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِآياتِنا)(اين
کیفر آنهاست، به‌خاطر اين‌كه نسبت به آيات ما
کافر شدند).
گاهى با آن به شیء حاضر اشاره می‌شود و مراد از آن نشان دادن علوّ رتبه آن شئى است، مثل:
(ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ)(اين
کتاب با عظمتى است كه هيچگونه شكى در آن نيست و مايه
هدایت پرهيزكاران است).
مراد از كتاب قرآن است و به جهت بلندى مقام آن با «ذلک» اشاره شده. اين وجه بهتر از وجوه عديده‌اى است كه درباره «ذلک» در اين
آیه گفته‌اند.
و نيز با اين كلمه به مطلب گذشته در كلام، كه چندان هم دور نيست اشاره می‌شود، مثل:
(لا فارِضٌ وَ لا بِكْرٌ عَوانٌ بَيْنَ ذلِكَ)(نه
پیر و از كار افتاده باشد، و نه
بکر و
جوان؛ بلكه ميان اين دو باشد).
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ذلک»، ج۳، ص۲.
