• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ذَبْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: ذَبْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)


ذَبْل (به فتح ذال و سکون باء) از واژگان نهج البلاغه به معنای خشكيدن لب و زبان از عطش يا از غصّه است.
از این ماده فقط یک بار در نهج البلاغه آمده است.


ذَبْل
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۱۰.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۳۷۵.    
(بر وزن عقل) به معنای خشكيدن لب و زبان از عطش يا ازغصّه است.
«ذَبَلَ‌ شفتاهُ‌ و لسانهُ‌ من عطش او كربٍ‌: جفَّت.»
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۲۹۲.    



موردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد.

۲.۱ - ذُبُل - خطبه ۱۲۰ (وصف مردان خدا)

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) در وصف مردان خدا فرموده:
«مُرْهُ الْعُيونِ مِنَ الْبُكاءِ خُمْصُ الْبُطونِ مِنَ الصِّيامِ ذُبُلُ الشِّفاهِ مِنَ الدُّعاءِ صُفْرُ الاَْلْوانِ مِنَ السَّهَرِ.»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۶، خطبه۱۲۰.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۳۴، خطبه۱۱۹.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۸، خطبه۱۲۲.    

ذُبَّل به ضم اوّل و تشديد ثانى و ذُبُل‌ بر وزن عنق جمع ذابل است. يعنى: «چشم آزرده‌اند از گریه و شکم لاغرند از روزه، لب خشكيده‌اند از دعا و زرد رنگند از بيدارى.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۳، خطبه۱۲۲.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۹.    

(شرح‌های خطبه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۱۲.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۲۱۹.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۳۷.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۹۶.    
)


از اين ماده فقط يک مورد در «نهج البلاغه» داريم.
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۶، خطبه۱۲۰.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۱۰.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۳۷۵.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۲۹۲.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۶، خطبه۱۲۰.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۳۴، خطبه۱۱۹.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۸، خطبه۱۲۲.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۳، خطبه۱۲۲.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۹.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۱۲.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۲۱۹.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۳۷.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۹۶.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۶، خطبه۱۲۰.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ذبل»، ج۱، ص۴۱۰.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 120 نهج البلاغه
جعبه ابزار