ذبح (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذِبح:
(وَ فَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ)ذِبح این کلمه (به کسر ذال) به معنای «آماده شدن برای کشتن» است
و به فتح ذال «مصدر» است
[ذَبَحَ، یَذبَحُ، ذِبحاً
] و «ذَبح» (به فتح ذال) به معنای «کشتن
و بریدن رگ‌های گردن» است.
ابراهیم (علیه‌السّلام) پس از آنکه آماده ذبح کردن فرزند برومند خویش شد
و با نهایت تسلیم
و رضا بی‌آنکه خم به ابرو آورد به امتثال این فرمان شتافت
و پس از آنکه کارد برنده در گلوی
لطیف فرزندش کمترین اثر نگذاشت برای این که برنامه‌اش ناتمام نماند
و در پیشگاه
خدا قربانی کرده باشد
و آرزویش برآورده شود، خداوند قوچی بزرگ فرستاد تا به جای فرزند قربانی کند
و سنتی برای آیندگان در مراسم
حج و سرزمین
منی از خود بگذارد.
به موردی از کاربرد ذبح در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ فَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ.) (ما قربانى عظيمى را فداى او كرديم)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: يعنى ما فرزند او را فدا داديم به ذبحى عظيم كه بنا بر آنچه در روايات آمده عبارت بود از قوچى كه جبرئيل از ناحيه خداى تعالى آورد.
و مراد از ذبح عظيم بزرگى جثه قوچ نيست، بلكه چون از ناحيه خدا آمد
و خداى تعالى آن را عوض اسماعيل قرار داد عظمت داشت.
ابراهیم (علیه‌السّلام) پس از آنکه آماده ذبح کردن فرزند برومند خویش شد
و با نهایت تسلیم
و رضا بی‌آنکه خم به ابرو آورد به امتثال این فرمان شتافت
و پس از آنکه کارد برنده در گلوی
لطیف فرزندش کمترین اثر نگذاشت برای این که برنامه‌اش ناتمام نماند
و در پیشگاه خدا قربانی کرده باشد
و آرزویش برآورده شود، خداوند قوچی بزرگ فرستاد تا به جای فرزند قربانی کند
و سنتی برای آیندگان در مراسم حج
و سرزمین منی از خود بگذارد، چنان که
قرآن می‌گوید:
«ما ذبح عظیمی را فدای او کردیم» (
وَ فَدَیْنٰاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ) در این که عظمت این ذبح از چه نظر بوده از نظر جسمانی
و ظاهری؟
و یا از جهت این که فدای فرزند ابراهیم شد؟
و یا از نظر این که برای خدا
و در راه خدا بود؟
و یا از این نظر که این
قربانی از سوی خدا برای ابراهیم فرستاده شد؟ مفسران گفتگوهای فراوانی دارند، ولی هیچ مانعی ندارد که تمام این جهات در ذبح عظیم جمع،
و از دیدگاه‌های مختلف دارای عظمت باشد.
یکی از نشانه‌های عظمت این ذبح آن است که با گذشت زمان، سال به سال وسعت بیشتری یافته،
و الآن در هر سال بیش از یک‌میلیون به یاد آن ذبح عظیم ذبح می‌کنند
و خاطره‌اش را زنده نگه می‌دارند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ذبح»، ج۲، ص۷۸.
