• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دَکّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





دَکّ (به فتح دال و تشدید کاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای كوبيدن و با خاک يكسان كردن،منهدم كردن و شكستن به معنى زمين نرم و هموار است.
این کلمه سه بار در «نهج‌ البلاغه» آمده است.




دَکّ: به معنای كوبيدن و با خاک يكسان كردن، منهدم كردن و شكستن به معنى زمين نرم و هموار است.



به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:


۲.۱ - دَكَّ - خطبه ۱۰۸ (درباره قیامت)

حضرت علی (علیه‌السلام) درباره قیامت فرموده: «وَ دَكَّ بَعْضُها بَعْضاً مِنْ هَيْبَةِ جَلاَلَتِهِ وَ مَخُوفِ سَطْوَتِهِ»
«بعضى از زمین بعضى را از ترس عظمت خدا و از صولت مهابتش كوبيد.»


۲.۲ - فَتَداكُّوا و تَداكَّ- خطبه ۵۳ (بی تابی یاران از تأخير جنگ صفین)

و حضرت درباره اين‌كه، يارانش از تأخير شروع جنگ در صفّین بى‌تابى مى‌كردند فرموده: «فَتَداكُّوا عَلَيَّ تَداكَّ الاِْبِلِ الْهيمِ يَوْمَ وِرْدِها، قَدْ أَرْسَلَها رَاعيها،
وَ خُلِعَتْ مَثانيها، حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُمْ قاتِليَّ»

«يعنى تزاحم كردند بر من مانند تزاحم شتران تشنه در وقت آب خوردن، كه ساربان آن‌ها را رها كرده و عقال از پايشان برداشته شده بود، تا جایی كه فكر كردم مى‌خواهند مرا بكشند.»

امام (علیه‌السلام) در صفين نظرش اين بود كه دشمن شروع به جنگ كند و يا مى‌خواست در اثر تأخير جنگ متنّبه شوند، تا جایی كه يارانش مجبور به شروع كردند. نظير همين جمله درباره هجوم مردم بر بیعت آن حضرت در خطبه ۲۲۹ آمده است.



از اين لفظ سه مورد در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج ۱، ص ۳۹۰.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج ۵، ص ۲۶۶.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۲۴۹، خطبه ۱۰۸.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص ۲۱۳، خطبه ۱۰۷.    
۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص ۱۶۱، خطبه ۱۰۹.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص ۲۳۷، خطبه ۱۰۹.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۳، ص ۱۱۶.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۳، ص ۱۱۷.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج ۴، ص ۵۹۴.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ۷، ص ۳۶۲.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج ۷، ص ۲۰۱.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون،، ص ۱۱۴، خطبه ۵۳.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه،، ص ۹۹، خطبه ۵۴.    
۱۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص ۹۰، خطبه ۵۴.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص ۱۱۵، خطبه ۵۴.    
۱۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج ۲، ص ۳۰۷.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج ۲، ص ۳۰۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج ۲، ص ۶۱۲.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه،، ج ۴، ص ۳۲۵.    
۲۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه،، ج ۴، ص ۷.    
۲۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۲۴۹، خطبه ۱۰۸.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون،، ص ۱۱۴، خطبه ۵۳.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون،، ص ۵۶۲، خطبه ۲۲۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه،برگرفته از مقاله «دکّ»، ج۱، ص۳۹۰.    






جعبه ابزار