دَواء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَواء (به بفتح دال و واو) از
واژگان نهج البلاغه به معنای هر چيزی كه با آن معالجه مى‌شود، است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
• داء (به فتح دال) به معنای درد است.
• دَوى (بر وزن عقل) به معنای مرض است.
• دَوی (به فتح دال و کسر واو) به معنای مريض و چيزي كه در اثر مرض باطن آن فاسد شده است.
• دوىّ (به فتح دال و کسر واو) به معناى مرض آور است.
از این ماده ده مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
دَواء:
به معنای هر چيزی كه با آن معالجه مى‌شود، است. «
الدَواء: ما عُولج بهِ من كل شيءٍ.»
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
داء به معنای درد است.
دَوى (بر وزن عقل) به معنای
مرض است.
دَوی (به تخفيف آخر) به معنای مريض و چيزي كه در اثر
مرض باطن آن فاسد شده است.
و
دوىّ (به فتح دال و کسر واو) به معناى
مرض آور است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
چنان كه
حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده:
«لله بلادُ فُلان، فَلَقَدْ قَوَّمَ الاَْوَدَ، وَ داوَى الْعَمَدَ» «خدا
خیر دهد ديار فلانى را، كجى را راست كرد و
مرض را مداوا نمود.»
«
عَمَد»: درد و
مرض و علت است، رجوع شود به «
فلان».
حضرت فرموده:
«وَ الصَّدَقَةُ دَواءٌ مُنْجِحٌ، وَ أَعْمالُ الْعِبادِ في عاجِلِهِمْ، نُصْبُ أَعْيُنِهِمْ في آجِلِهِمْ» «
صدقه دوایى نجات دهنده است، اعمال بندگان در
دنیا، پيش چشمشان خواهد بود در
آخرت.»
حضرت در مقام
موعظه فرموده:
«كَأَنَّكُمْ نَعَمٌ أَراحَ بِها سائِمٌ إلَى مَرْعىً وبيّ، وَ مَشْرَب دَويّ» «گويا شما شترانى هستيد كه شتر چرانى آنها را به چراگاهى بد و «
وبا» برده و به آبخورى مريض كننده»
«وبّى» محلّ بدى كه موجب مرض وبا مى‌شود. «دویّ» به معنى مرض آور است.
حضرت در وصف
منافقان فرموده:
«وَ يَرْصُدُونَكُمْ بِكُلِّ مِرْصاد قُلوبُهُمْ دَويَّةٌ، وَ صِفاحُهُمْ نَقيَّةٌ» «در هر كمين در كمين شما نشسته‌اند، قلوبشان مريض است ولى چهره‌شان از علامات
کینه پاک مى‌باشد»
و حضرت در جایی دیگر فرموده:
«وَ لَها دَويٌّ شَديدٌ» (و به شدّت صدا مى‌كرد.)
در «قصف» خواهد آمد. ببینید|قصف (مفردات‌نهج‌البلاغه)
از این ماده ده مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دواء»، ج۱، ص۴۰۶.
