• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دَهْق (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





دَهْق (به فتح دال و سکون هاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای پر كردن و ريختن است.
از این لفظ یک مورد در «نهج‌ البلاغه» آمده است.




دَهْق: به معنای پر كردن و ريختن است.
«دَهَقَ‌ الكاسَ‌ دَهْقاً: ملاَها»



به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:


۲.۱ - دِهاقاً - خطبه ۸۲ (درباره خدا و خلقت انسان)

حضرت علی (علیه‌السلام) درباره خدا و خلقت انسان فرموده: «أَمْ هذَا الَّذي أَنْشَأَهُ في ظُلُماتِ الاَْرْحامِ... نُطْفَةً دِهاقاً وَ عَلَقَةً مِحاقاً وَ جَنيناً وَ راضِعاً وَ وَليداً وَ يافِعاً»
«مگر اين همان نطفه و خون نيم بند نيست، كه خداوند او را در تاريكی‌هاى رحم و غلاف‌هاى تو در توى (شكم مادر) آفريد تا (به صورت) جنين درآمد، سپس كودكى شيرخوار شد، كم كم بزرگتر گرديد تا نوجوانى (خوش منظر) گرديد.»

منظور از دهاق، ظاهرا ريخته شده است در لغت آمده: «دهق الماء دهقا: افرغه افراغا شديدا»
در قرآن مجید آمده: (مِنْ ماءٍ دافِقٍ)
«بلكه خدا آن است كه انسان را در تاريكی‌هاى رحم آفريد نطفه ريخته شده و علقه بى‌شكل و جنین و شيرخوار و مولود جوان شده.»



از این کلمه یک بار در «نهج‌ البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج ۱، ص ۳۹۸.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج ۶، ص ۲۵۰.    
۳. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج ۲، ص ۲۴۵.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۱۵۸، خطبه ۸۲.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص ۱۴۰، خطبه ۸۱.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص ۱۱۲، خطبه ۸۳.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص ۱۵۷، خطبه ۸۳.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج ۲، ص ۵۵۲.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج ۲، ص ۵۵۵.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج ۳، ص ۴۲۶.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ۶، ص ۳۰.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج ۶، ص ۲۶۹.    
۱۳. طارق/سوره ۸۶، آیه ۶.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص ۵۹۱.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج ۲۰، ص ۲۶۰.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج ۲۰، ص ۴۳۱.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۷۱۵.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج ۲۷، ص ۱۰.    
۱۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۱۵۸، خطبه ۸۲.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دهق»، ج۱، ص۳۹۸.    






جعبه ابزار