دَرَجَه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَرَجَه (به فتح دال و راء و جیم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مرتبه كه مقامى روى مقامى و چيزى بالاى چيزى باشد است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
مُدْرَج (به ضم میم و سکون دال و فتح راء) به معنای محل رفتن است.
• جمع آن
مَدارِج (به فتح میم و دال و کسر راء) است.
امام علی (علیه‌السّلام) درباره
بهشت و نیز آنگاه كه خواست به
صفین حركت كند از این واژه استفاده کرده است.
از این ماده دوازده مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
دَرَجَه به معنای مرتبه كه مقامى روى مقامى و چيزى بالاى چيزى باشد است.
مُدْرَج اسم مكان است يعنى محل رفتن و جمع آن
مَدارِج است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام (علیه‌السّلام) درباره بهشت فرمايد:
«دَرَجاتٌ مُتَفاضِلاتٌ وَ مَنازِلُ مُتَفاوِتاتٌ لاَ يَنْقَطِعُ نَعيمُها وَ لاَ يَظْعَنُ مُقيمُها» «بهشت موعود درجاتى است برتر از يكديگر، منازلى است متفاوت، نعمتش تمام شدن ندارد، اقامت كننده‌اش به فكر
کوچ نيست.»
حضرت (علیه‌السّلام) آنگاه كه خواست به صفين حركت كند فرمود:
«اللَّهُمَّ رَبَّ السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ وَ الْجَوِّ المَكْفُوفِ... وَ رَبَّ هذِهِ الاَْرْضِ الَّتي جَعَلْتَها قَراراً لِلاَْنامِ وَ مَدْرَجاً لِلْهَوامِّ و الاَْنْعامِ» «اى
الله اى پروردگار
آسمان بر افراشته و فضاى نگاه داشته شده و اى پروردگار اين
زمین كه آن را براى انسان‌ها قرارگاه و براى حشرات و چهارپايان مسير گردانده‌اى.»
امام (علیه‌السّلام) به
معاویه مى‌نويسد:
«فَقَدْ سَلَكْتَ مَدارِجَ أَسْلافِكَ بِادِّعائِكَ الاَْباطيلَ وَ إقْحامِكَ غُرُورَ الْمَيْنِ وَ الاَْكاذيبِ» «با ادعاى اباطيل و با وارد شدن به
فریب،
دروغ و جعليات راه‌هاى گذشتگانت را رفتى.»
از این ماده دوازده مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «درجه»، ج۱، ص۳۸۰-۳۸۱.
