• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دَأْب (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





دَاْب: (کَدَاْبِ آلِ فِرْعَوْنَ)
«دَاْب» در اصل، به معنای ادامه سیر و حرکت است و به معنای «هر کار و عادت مستمر» نیز می‌آید. در سوره‌ «آل عمران»، حال کافران معاصر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به عادت مستمر و سیره نادرست آل فرعون و اقوام پیش از آنها تشبیه شده است که آیات خدا را تکذیب کردند، و خداوند آنها را به گناهانشان گرفت و در همین جهان به مجازات سختی گرفتار شدند.
و در سوره‌ «یوسف» معنای این کلمه این می‌شود که شما طبق عادت مستمر خود که به امر کشاورزی در سرزمین مصر اهمیت می‌دهید، این کار را طبق معمول ادامه دهید، ولی در مصرف محصول آن، صرفه‌جوئی کنید. این احتمال نیز داده شده که منظور این بوده که با جدیت و کوشش هر چه بیشتر زراعت را دنبال کنید؛ زیرا داب و دئوب به‌ معنای کوشش و خستگی نیز آمده است، یعنی آن قدر کار کنید تا خسته شوید. و «دائب» به موجودی گفته می‌شود که به سیر خود ادامه می‌دهد، سپس به هر عادت مستمری اطلاق شده، و در سوره‌ «مؤمن» منظور از داب قوم نوح ... عادت مستمری است که آنها داشتند و آن استمرار بر شرک و طغیان و ظلم و کفران بود.



ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با دَاْب.

۱.۱ - آیه ۱۱ سوره آل عمران

(كَدَأۡبِ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا فَأَخَذَهُمُ ٱللَّهُ بِذُنُوبِهِمۡۗ وَٱللَّهُ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ) (روش آنان در انكار و تحريف حقايق، همچون روش فرعونیان و كسانى است كه پيش از آنها بودند؛ آيات ما را تكذيب كردند، و خداوند آنها را به كيفر گناهانشان گرفت؛ و خداوند، سخت‌كيفر است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه دأب بطورى كه اهل لغت گفته‌اند به معناى روش دائمى است، و در جاى ديگر قرآن اين كلمه در مورد حركت دائمى خورشید و ماه به كار رفته، فرموده: (وَ سَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ دائِبَيْنِ) و از همين جهت عادت هميشگى را هم دأب مى‌گويند چون‌ عادت هم سيره‌اى است مستمر، و منظور در آيه مورد بحث هم همين معنا است. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۲ - آیه ۴۷ سوره یوسف

(قَالَ تَزۡرَعُونَ سَبۡعَ سِنِينَ دَأَبٗا فَمَا حَصَدتُّمۡ فَذَرُوهُ فِي سُنۢبُلِهِۦٓ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّا تَأۡكُلُونَ) (گفت: «هفت سال پى در پى زراعت مى‌كنيد؛ و آنچه را درو كرديد، جز كمى كه مى‌خوريد، در خوشه‌هاى خود باقى بگذاريد و ذخيره نماييد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: راغب در مفردات گفته: كلمه دأب به معناى ادامه در سير است، مى‌گويند: دأب فى السير دأبا و خداى تعالى فرموده: (وَ سَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ دائِبَيْنِ‌) - و مسخر كرد براى شما مهر و ماه را در حالى كه دائم السيرند، و معناى عادت هميشگى را هم مى‌دهد، هم چنان كه خداى تعالى فرموده: (كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ‌) - مانند عادت آل فرعون، كه همواره بر آن عادت مستمر بودند. بنا به گفته وى معناى آيه چنين مى‌شود: بايد هفت سال پشت سر هم و بطور مستمر كشت و زرع كنيد بعضى‌ ديگر گفته‌اند: دأب به معنى تعب است و معناى آيه اين است كه بايد با جد و جهد و زحمت كشت و زرع كنيد. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۳ - آیه ۳۱ سوره مؤمن

(مِثۡلَ دَأۡبِ قَوۡمِ نُوحٖ وَعَادٖ وَثَمُودَ وَٱلَّذِينَ مِنۢ بَعۡدِهِمۡۚ وَمَا ٱللَّهُ يُرِيدُ ظُلۡمٗا لِّلۡعِبَادِ) (و از روشى همچون روش قوم نوح و عاد و ثمود و كسانى كه‌ بعد از آنان بودند و راه کفر و طغیان پيمودند بر شما مى‌ترسم)؛ و خداوند براى بندگانش ستمى نمى‌خواهد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله‌ (مِثْلَ دَأْبِ قَوْمِ نُوحٍ)، بيانى است براى مثل قبلى و كلمه دأب به معناى عادت است. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)


۱. آل عمران/سوره۳، آیه۱۱.    
۲. یوسف/سوره۱۲، آیه۴۷.    
۳. مؤمن/سوره۴۰، آیه۳۱.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۳۲۱.    
۵. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۵۴.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۵۲۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۵۰۲.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۰، ص۱۰۸.    
۹. آل عمران/سوره۳، آیه۱۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۱.    
۱۱. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۳۳.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۱۴۰.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۹۰.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۴۵.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۲۴۵.    
۱۶. یوسف/سوره۱۲، آیه۴۷.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۴۱.    
۱۸. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۳۳.    
۱۹. آل عمران/سوره۳، آیه۱۱.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۲۵۸.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۱۸۹.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۳۰.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۱۰.    
۲۴. مؤمن/سوره۴۰، آیه۳۱.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۷۰.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۵۰۱.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۳۰.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۲۶۴.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۴۴۰.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «دَأب»، ج۲، ص۵.    






جعبه ابزار