دومین یادنامه علامه طباطبائی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«دومین یادنامه علامه طباطبایی»، به قلم
آیت‌الله حسن زاده آملی ، به
زبان فارسی نگارش شده است. این یادنامه، در دومین
سال رحلت
علامه طباطبایی رحمة‌الله‌علیه با موضوع
عرفان و حکمت متعالیه نگارش شده است.
نویسنده، در این رساله مطالب
عرفانی متنوعی را ارائه کرده است
و کتاب دارای
تبویب و فصل بندی خاصی نیست.
نویسنده، در مقدمه به تبیین حقیقت
عرفان پرداخته، می‌نویسد: «در حدود دوازده سال پیش، این فکر به ما روی آورده است که مصادر
و مآخذ مسائل
حکمت متعالیه؛ یعنی
اسفار صدر المتالهین را به دست آوریم، برای رسیدن بدین مقصود تا آن جا که مقدور
و میسور بود،
فحص نموده‌ایم
و منابع آن را از بدو تا ختم تحصیل کرده‌ایم
و حال به تنظیم آنها مشغولیم. یکی از نتایج مهمی که از اقبال این بارقه الهی گرفته‌ایم این است که
قرآن و عرفان و برهان ، از هم جدایی ندارند، که در حقیقت
عرفان،
تفسیر انفسی قرآن است،
و برهان، لسان
عرفان است
و جوامع روایی مرتبه نازله قرآنند.»
وی، می‌افزاید:
حکمت متعالیه که امروز در السنه اهل فن دایر است، مراد اسفار صدر المتالهین است که ام الکتاب آن جناب است
و دیگر کتب
و رسائلش از شعب آن هستند.
نویسنده، در اولین مبحث کتاب، به بررسی
حدیث تردد پرداخته است. مضمون این
حدیث قدسی شریف که در جوامع فریقین ذکر شده، آن است که
امام صادق علیه‌السّلام از
امام سجاد از
خداوند عزّوجلّ
روایت می‌کند که در چیزی به قدر قبض
روح مؤمن تردد نکردم
و... که حاکی از عظمت مؤمن نزد پروردگار
متعال است. سپس به منابع این حدیث شریف اشاره می‌کند.
در بخش دیگری از کتاب، سخنان عده‌ای از اعاظم در باره
فصوص الحکم و فتوحات مکیه ذکر شده است. در ابتدای کلام، سخن علامه طباطبایی آمده که می‌فرماید: «شیخ؛ یعنی محی الدین عربی، در فصوص، مشت مشت آورد
و در فتوحات دامن دامن.»
«اعتباریت وجود»، موضوع دیگر کتاب است. صدر المتالهین معتقد است اول کسی که قائل به اعتباریت وجود شده
و آن را امر انتزاعی
و مجرد مفهوم عام دانسته
و تحقق آن را در اعیان
انکار کرده است،
شیخ اشراق بوده است
و پس از وی دیگران از او متابعت کرده‌اند. نویسنده، در ادامه، این دیدگاه را
باطل می‌داند
و می‌نویسد: شیخ اشراق، خود،
مستبصر شده است
و از آن رای فائل عدول کرده است
و به تاصل وجود معتقد شده است
و همین کلام او در تلویحات، دلیل بر
استبصار او است
و لکن
شبهه او باقی مانده
و موجب وقوع بعضی در
اشتباه شده است، حتی خود صدر المتالهین چون استادش جناب
میرمحمدباقر داماد قدس سرهما، دچار آن شده‌اند
و به تاصل
ماهیت و اعتباریت وجود قائل بوده‌اند.
در بخش پایانی کتاب،
معرفی سه کتاب
عرفانی تمهید القواعد ابن ترکه ،
مصباح الانس صدر الدین قونوی و اسفار صدر المتالهین از جمله آخرین مطالب کتاب است.
کتاب، فاقد فهرست بوده
و در پاورقی صفحات آدرس ارجاعات کتاب آمده است.
نرم افزار مجموعه آثار علامه حسن‌زاده آملی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
