دور توکیو
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دور توکیو يكی از اصطلاحات
تجارت بین‌الملل و دور هفتم از دور مذاکرات گات، انعقاد
موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) است. که در ۱۹۷۳ در
ژنو سویس، به‌مدت ۷۴ ماه، با حضور ۱۰۲ کشور، در موضوع "تعرفه‌ها، اقدامات یا پیشگیری‌های غیرتعرفه‌ای، موافقت‌نامه‌های چارچوب" و تصویب بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار تخفیفات تعرفه‌ای انجام گرفت.
دور توکیو هفتمین دور از ادوار مذاکراتی موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات: GATT) است. مذاکرات این دور در سال ۱۹۷۳ آغاز و تا ۱۹۷۹ به‌مدت ۷۴ ماه به‌طول انجامید. تا تاسیس
سازمان تجارت جهانی (یعنی در خلال سال‌های ۱۹۴۷ تا ۱۹۹۴) که گات نهاد اصلی ناظر بر تجارت جهانی بود، هشت دور مذاکره تجاری چندجانبه در چارچوب موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت (GATT) انجام گرفت. پنج دور اول صرفا به تعرفه‌ها پرداختند.
از
دور کندی (ششم) به بعد، توجهات به‌سوی محدودیت‌های تجاری غیرتعرفه‌ای و مساله تجارت محصولات کشاورزی هم معطوف شد. ولی در دور توکیو (هفتم) به سیاست‌هایی پرداخته شد که مشمول مقررات و ترتیبات گات نبود. نمونه بارز آن استانداردهای محصولات و خریدهای دولتی بود. این روند در دور اروگوئه ادامه یافت و در این دور مذاکراتی،
تجارت خدمات (GATS)،
مالکیّت فکری (TRIPS) و قواعد مبدا هم مطرح شد. این‌ها مسائلی بود که در گات چندان به آن‌ها پرداخته نشده بود.
مذاکرات گات در هشت دور و به‌میزبانی کشورهای مختلف غربی انجام گرفته است؛ که به‌طور خلاصه به‌شرح زیر است:
۱: دور اول؛ در ۱۹۴۷، در (ژنو سوئیس)، به‌مدت هفت ماه، با حضور ۲۳ کشور؛
۲: دور دوم؛ در ۱۹۴۹ در (آنسی فرانسه)، با حضور ۱۳ کشور، به‌مدت پنج ماه؛
۳: دور سوم؛ در ۱۹۵۱ در (تارکی انگلیس)، به‌مدت ۸ ماه، با حضور ۳۸ کشور؛
۴: دور چهارم؛ در ۱۹۵۶ در (ژنو سوئیس)، به‌مدت ۵ ماه، با حضور ۲۶ کشور؛
۵: دور پنجم (
دور دیلن)؛ در ۱۹۶۰ در دیلن ژنو (سوئیس)، به‌مدت ۱۱ ماه، با حضور ۲۶ کشور؛
۶: دور ششم (دور کندی)؛ در ۱۹۶۴ در (ژنو سوئیس)، به‌مدت ۳۷ ماه، با حضور ۶۲ کشور؛
۷: دور هفتم (دور توکیو)؛ در ۱۹۷۳ در (ژنو سوئیس)، به‌مدت ۷۴ ماه، با حضور ۱۰۲ کشور؛
۸: دور هشتم (
دور اروگوئه)؛ در ۱۹۸۶ در (ژنو سوئیس)، به‌مدت ۸۷ ماه، با حضور ۱۲۳ کشور.
هفتمین دور از ادوار گات (با نام دور توکیو) در سال ۱۹۷۳ شروع شد. در این دور نمایندگان ۱۰۲ کشور جهان شرکت داشتند. جلسات این دور غالبا در ژنو برگزار می‌شد؛ اما به‌مناسبت این‌که در نخستین نشست آن با حضور وزرای کشورهای عضو گات در پایتخت ژاپن تشکیل شده بود، به‌نام مذاکرات دور توکیو شهرت یافت.
مذاکرات این دور، توسط ۷ کمیته و گروه کاری شامل کمیته اصلاح ساختار قانونی، تعرفه‌های گمرکی، مسائل غیرتعرفه‌ای، کشاورزی، محصولات گرمسیری، ضمانت اجرا و موضوعات بخشی و منطقه‌ای به‌کار خود ادامه داد و به توافق‌هایی در زمینه‌های مذکور دست یافت.
برخی نتایج حاصل از مذاکرات دور توکیو را می‌توان به شرح زیر مطرح کرد:
۱. اصلاح و بهبود ساختار حقوقی تجارت بین‌المللی؛ که ضمن آن اختصاص برخی امتیازات به
کشورهای در حال توسعه به‌رسمیت شناخته شد و به‌صورت یک قانون دائمی به‌مفاد گات اضافه شد. بدین وسیله کشورهای در حال توسعه، امکان انجام تجارت ترجیحی بین خود را پیدا کردند. همچنین در قالب سیستم عمومی
تعرفه‌های ترجیحی (GPS)، به‌صورت بلاعوض برای کشورهای در حال توسعه، تخفیف و
معافیت‌های گمرکی در نظر گرفته شد.
۲. حصول توافق‌های نسبتا وسیع در مورد مسائل غیرتعرفه‌ای؛ مانند
یارانه‌ها، موانع فنّی تجارت، مدیریت تدارکات دولتی، نحوه ارزیابی گمرکی، اخذ مجوز واردات و بالاخره تجدید نظر در مقررات ضد
دامپینگ مصوب ۱۹۶۷ گات از جمله آن‌ها بود.
۳. توافق در سایر زمینه‌های مورد علاقه؛ از جمله در فرآورده‌های لبنیاتی، گوشت گاو، محصولات گرمسیری و نیز آزادی تجارت در هواپیمایی کشوری (غیرنظامی).
۴. تخفیف‌های تعرفه‌ای؛ که در ضمن آن، تعرفه هزاران قلم از
کالاهای صنعتی و
کشاورزی کاهش یافت. در نتیجه، میانگین موزون تعرفه کالاهای صنعتی از ۷ به ۷/۴ درصد کاهش یافت. متوسط کاهش تعرفه‌های مذاکره‌شده برای
آمریکا، ۳۱ درصد، برای کشورهای اتحادیه اروپا ۲۷ درصد و برای ژاپن ۲۸ درصد بود. بر این اساس، تجارت جهانی، به‌میزان ۳۰۰ میلیارد
دلار از نتایج کاهش تعرفه‌ها در دور توکیو متاثر شد.
در مذاکرات دور توکیو ماده‌ای جهت
تعدیل رفتار کشورهایی که موافق استفاده از محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای تجارت هستند، مورد تصویت قرار گرفت؛ تا اثر محدودکننده موانع غیرتعرفه‌ای تجارت را کاهش دهد. این ماده قانون، شامل موضوعات زیر بود:
۱. توافق جهت تنظیم و تهیه کد و سیستم جدید تعرفه‌ها؛
۲. ایجاد یک‌نواختی در به‌کارگیری
عوارض گمرکی در وضعیت‌های ضد دامپینگ؛
۳. ایجاد یک نظام ترجیحات تعمیم‌یافته برای صادرات کالاهای صنعتی و
نیمه صنعتی، به کشورهای در حال توسعه (البته محصولاتی چون منسوجات، پوشاک و کفش، وسائل برقی، فولاد و بسیاری از محصولات مهم دیگر که برای کشورهای درحال توسعه اهمیت زیادی دارند مستثنی هستند.)
به‌طور کلی می‌توان گفت که مذاکرات دور توکیو با نتایج مثبتی خاتمه پیدا کرد. ظاهرا بیش از همه، کشورهای در حال توسعه از مذاکرات منتفع گردیدند؛ چراکه سه چهارم عوارض گمرکی در کشورهای صنعتی برای محصولات کشورهای در حال توسعه حذف گردید.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «دور توکیو»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۳/۱۱.
