• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دوخ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: دوخ (مفردات نهج البلاغه (جلد ۱))
مقالات مرتبط: ذلّ (مفردات‌قرآن)، ذَلُول (لغات‌قرآن)، ذلت.


دَوْخ (به فتح دال و واو) از واژگان نهج البلاغه به فتح اوّل به معنای ذلّت و خضوع است. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه تَدْوِيخ به معنای ذليل كردن است. از این لفظ فقط یک مورد در نهج‌ البلاغه آمده است.


دَوْخ:
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۰۲.    
[۲] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۴۳۱.    
به معنای ذلّت و خضوع است. تَدْوِيخ به معنای ذليل كردن است.
«دَاخَ‌ الرجلُ‌ دَوْخاً: ذلَّ‌ و خضع»
[۳] شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۴۹.    


حضرت علی (علیه‌السلام) درباره جنگ‌های در دوران حکومتش فرموده: «فَأَمّا النّاكِثُونَ فَقَدْ قاتَلْتُ وَ أَمّا الْقاسِطُونَ فَقَدْ جاهَدْتُ وَ أَمّا الْمارِقَةُ فَقَدْ دَوَّخْتُ»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۸۱، خطبه ۱۸۷.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۰۰، خطبه ۱۹۲.    
«بدانيد خداوند مرا به قتال اهل ظلم، بيعت‌شكن و اهل فساد امر فرموده است.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۷، خطبه ۱۹۲.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۰.    
يعنى با بیعت‌شکنان جنگيدم و با اهل بغى و طغيان پيكار نمودم، و از دين بيرون رفتگان (خوارج) را كوبيدم و ذليل كردم. (شرح‌های خطبه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۳.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۷، ص۴۸۸.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۴.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۸۲.    
)

این کلمه فقط یک بار در نهج‌ البلاغه آمده است.
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۰۲.    
۲. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۴۳۱.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۴۹.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۸۱، خطبه ۱۸۷.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۰۰، خطبه ۱۹۲.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۷، خطبه ۱۹۲.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۰.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۳.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۷، ص۴۸۸.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۴.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۸۲.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دوخ»، ج۱، ص۴۰۲.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 192 نهج البلاغه
جعبه ابزار