• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دلیلین متعادلین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دلیلَین مُتِعادِلَین (به فتح لام و سکون یاء) به معنی دو دلیل متعارضِ برابر، به حسب اسباب ترجیحند و به دلیلین متعادلین دلیلَین مُتِکافِئَین نیز گفته می شود.


دلیلین متعادلین، مقابل دلیلین متفاضلین بوده و عبارت است از دو دلیل متعارضی که بعد از جست و جوی مکلف از مرجح، هیچ گونه رجحان و امتیازی بر یک دیگر نداشته باشند؛ مانند این که یکی از دو دلیل متعارض بگوید: نماز جمعه واجب است و دلیل دیگر بگوید: نماز جمعه واجب نیست و هیچ گونه مرجحی نیز که باعث ترجیح یکی بر دیگری شود وجود نداشته باشد.

در این که هنگام تعادل دو دلیل متعارض وظیفه چیست، میان اصولیون اختلاف است؛ بنابر مقتضای قاعده اولی در دو دلیل متعادل و بنا بر مسلک طریقیت در حجیت امارات، مشهور علمای متأخر همانند مرحوم " آخوند خراسانی "، " میرزای نایینی " و " مظفر "، اصل را تساقط و برخی دیگر تخییر می دانند.

اما بنابر مقتضای قاعده ثانوی در اخبار متعارض، میان علما سه دیدگاه وجود دارد:
۱ ـ مشهور علما مستفاد از اخبار را، تخییر دانسته‌اند؛
۲ ـ گروهی از فقیهان می گویند: مجتهد هنگام برخورد با دو دلیل متعارض باید توقف کند؛
۳ ـ جمعی دیگر از فقیهان گفته اند: مجتهد هنگام بر خورد با دو دلیل متعارض متعادل باید احتیاط کند.
[۱] تحریر المعالم، مشکینی، علی، ص ۲۲۴.
[۲] کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص۱۷۴.    
[۳] کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص ۵۰۵.
[۴] فرائدالاصول، انصاری، مرتضی بن محمدامین، ج۳، ص۴۱۰.    
[۵] شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج ۳، ص ۴۴۱-۴۹۰.
[۶] اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج ۲، ص ۲۰۶.    
[۷] المحصول فی علم الاصول، سبحانی، جعفر، ج۴، ص۴۰۷.    
[۸] شرح رسائل، محمدی، علی، ج ۷، ص ۵۵.
[۹] مفاتیح الاصول، مجاهد، محمد بن علی، ص ۶۸۲.


۱. ↑ تحریر المعالم، مشکینی، علی، ص ۲۲۴.
۲. ↑ کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص۱۷۴.    
۳. ↑ کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص ۵۰۵.
۴. ↑ فرائدالاصول، انصاری، مرتضی بن محمدامین، ج۳، ص۴۱۰.    
۵. ↑ شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج ۳، ص ۴۴۱-۴۹۰.
۶. ↑ اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج ۲، ص ۲۰۶.    
۷. ↑ المحصول فی علم الاصول، سبحانی، جعفر، ج۴، ص۴۰۷.    
۸. ↑ شرح رسائل، محمدی، علی، ج ۷، ص ۵۵.
۹. ↑ مفاتیح الاصول، مجاهد، محمد بن علی، ص ۶۸۲.


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۶۹، برگرفته از مقاله «دلیلین متعادلین».    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات اصولی | اصول فقه | تعادل و تراجیح | تعارض ادله | دلیلین متعارضین
جعبه ابزار