دَرْی (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَرْی (به فتح دال و سکون راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
معرفت و دانستن است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
•
دِرايَه (به کسر دال و فتح یاء) معرفتى است كه با نوعى از تدبير به دست آيد.
•
اِدْراء (به کسر همزه و سکون دال) به معنای فهماندن و دانا كردن است.
•
مُداراة (به ضم میم و فتح دال) به معنای ملاطفت و مدارا است.
•
مِدْرَى (به کسر میم و سکون دال و فتح راء) و
مِدْرَاة (به کسر میم و سکون دال و فتح راء) به معنای شانه و شاخ است که جمع آن
مَدارَى (به فتح میم و راء) است.
امام علی (علیه‌السّلام) به
اشعث بن قیس و نیز در ذم يارانش و هم چنین در رابطه با طاووس از این واژه استفاده کرده است.
از اين ماده سيزده مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
دَرْی به معنای معرفت و دانستن است.
راغب در
مفردات گويد: دِرايَه معرفتى است كه با نوعى از تدبير به دست آيد.
اِدْراء به معنای فهماندن و دانا كردن و
مُداراة به معنای ملاطفت و مدارا است.
مِدْرَى و
مِدْرَاة به معنای شانه و شاخ است که جمع آن
مَدارَى است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام (علیه‌السّلام) به آن كس كه گفت: استغفر الله فرمود:
«أَتَدْري مَا الاِْسْتِغْفارُ» «آيا مى‌دانى استغفار چيست؟»
آن حضرت به اشعث بن قيس فرمود:
«ما يُدْريكَ ما عَلَيَّ مِمّا لي؟ عَلَيْكَ لَعْنَةُ اللهِ» «تو چه مى‌دانى چه چيز به سود من است يا زيان من؟ نفرين خدا بر تو باد»
در
حکمت ۸۰ فرموده:
«مَنْ تَرَكَ قَوْلَ: لاَ أَدْري ، أُصيبَتْ مَقاتِلُهُ» «هر كه قول «نمى‌دانم» را ترک كند محل‌هاى قتل و هلاكتش رسيده است. زيرا او بدون علم سخن گويد و معروف به جهل مى‌شود و از اعتبار مى‌افتد.»
حضرت در ذم يارانش فرموده:
«كَمْ أُداريكُمْ كَما تُدارَى الْبِكارُ الْعَمِدَةُ وَالثّيابُ الْمتَداعيَةُ كُلَّما حيصَتْ مِنْ جانِب تَهَتَّكَتْ مِنْ آخَرَ» «چه اندازه با شما مدارا كنم! همچون مدارا كردن با شتران نوبارى كه از سنگينى بار پشتشان مجروح گرديده ... و همانند جامه‌هاى كهنه و فرسوده‌اى كه هر گاه از جانبى آن را بدوزند از سوى ديگر پاره مى‌گردد»
امام در رابطه با طاووس نیز فرموده:
«تَخالُ قَصَبَهُ مَدارىَ مِنْ فِضَّة» «گمان مى‌كنى كه ريشه‌های او شانه‌هایى است از نقره.»
از اين ماده سيزده مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دری»، ج۱، ص۳۸۴.
