دجو (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دُجو (به ضم دال و جیم) از
واژگان نهج البلاغه به معنی تاريک شدن است. از مشتقات آن در
نهج البلاغه،
دُجى (به ضم دال) ظاهراً جمع
دُجَه (به ضم دال و فتح جیم) است.
دَواجى (به فتح دال و واو) نیز جمع
داجيه (به فتح دال و سکون همزه) است. از اين مادّه هفت مورد در نهج البلاغه آمده است.
دُجو به معنی تاريک شدن است. «دَجَا الليلُ دَجْواً: اظلم.»
«دجى» ظاهراً جمع «دُجَه» است. دواجى نیز جمع داجيه است.
حضرت علی علیه السلام درباره عارفان حق فرموده:
«فَلَوْ مَثَّلْتَهُمْ لِعَقْلِكَ فِي مَقَاوِمِهِمُ الْـمَحْمُودَةِ... لَرَأَيْتَ أَعْلاَمَ هُدىً وَمَصَابِيحَ دُجىً» «اگر به نظر آورى آن‌ها را در مقام‌هاى پسنديده‌شان، خواهى ديد، نشانه‌هاى هدايت و چراغ‌هاى تاريكى هستند.»
شرح‌های خطبه: (
)
آن حضرت در وصف
حق تعالی فرموده:
«فَسُبْحَانَ مَنْ لاَ يَخْفَى عَلَيْهِ سَوَادُ غَسَق دَاج وَلاَ لَيْل سَاج» «منزّه است خدایی كه مخفى نمى‌ماند بر او سياهى ظلمت تاريكى و نه سياهى شب آرام.»
شرح‌های خطبه: (
)
محمد عبده گويد: وصف «
لیل» با ساج و آرامى به علت آرام گرفتن ساكنين آن است.
حضرت در جای دیگر می‌فرماید:
«فَيُوشِكُ أَنْ تَغْشَاكُمْ دَوَاجِى ظُلَلِهِ» «شايد بپوشاند شما را تاريكی‌هاى ابرهاى مرگ.»
شرح‌های خطبه: (
)
در سطر بعدى همان صفحه،
«دُجُوُّ أَطْبَاقِهِ» (تاريكى زمان چشم به هم گذاشتن)
شرح‌های خطبه: (
) مصدر به معنى تاريكى است.
از اين مادّه هفت مورد در «نهج» آمده است.
•
قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دجو»، ج۱، ص۳۷۶.
