خِیاطِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خِیاطِ:(في سَمِّ الْخِياطِ) «خِیاطِ» به معنى «
سوزن» است.
به موردی از کاربرد «خِیاطِ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّ الَّذينَ كَذَّبواْ بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرواْ عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماء وَ لا يَدْخُلونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ في سَمِّ الْخِياطِ وَ كَذَلِكَ نَجْزي الْمُجْرِمينَ) «كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، و دربرابر آن
تکبّر ورزيدند، هرگز درهاى
آسمان به رويشان گشوده نمى‌شود؛ و (هيچ گاه داخل
بهشت نخواهند شد مگر اين‌كه
شتر از سوراخ سوزن بگذرد! اين گونه، مجرمان را كيفر مى‌دهيم.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ في سَمِّ الْخِياطِ) در اين جمله ورودشان به بهشت تعليق بر محال شده، و اين تعليق بر محال
کنایه است از اين‌كه چنين چيزى محقق نخواهد شد، و بايد براى هميشه از آن مايوس باشند، هم چنان كه گفته مى‌شود من اين كار را نمى‌كنم مگر بعد از آن‌كه
کلاغ سفيد شود، و يا
موش تخم بگذارد در آيه مورد بحث اين معنا را به كنايه فهمانده، چنان كه در آيه
(وَ ما هُمْ بِخارِجينَ مِنَ النّارِ) تصريح نموده.
مطلب ديگرى كه تذكرش لازم باشد در آيه نيست، جز اين‌كه اين آيه به منزله تعليل مضمون آيه قبلى است.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
آيۀ مورد بحث دربارۀ سرنوشت افراد متكبر و لجوج است كه زير بار آيات پروردگار نمى‌روند و در برابر
حق تسليم نيستند، مى‌فرمايد:
«آن‌ها (هيچ‌گاه) داخل بهشت نمى‌شوند مگر اين كه
شتر از سوراخ سوزن خياطى بگذرد.»
يعنى به‌هيچ‌وجه امكان ندارد كه آن‌ها داخل بهشت شوند، بنابراين اين تعبير
کنایه لطيفى از محال بودن اين
امر است، در واقع براى اين كه
عدم امكان دخول اين افراد در بهشت به صورت يک مسئله حسّى درآيد اين مثال انتخاب شده است، تا همان‌طور كه هيچ‌كس ترديد ندارد كه ممكن نيست
شتر با آن جثه بزرگش از سوراخ باريک سوزن عبور كند، همين‌طور مسلّم بدانيد راهى براى ورود افراد بى‌ايمان متكبر در بهشت مطلقا موجود نيست! حد اقل از اين جمله چنين استفاده مى‌شود كه اين كنايه، از قديم در ميان اقوام معمول بوده است.
هم امروز نيز در ميان ما اين ضرب المثل دربارۀ افرادى كه گاهى زياد سخت مى‌گيرند و گاهى بسيار آسان مى‌گيرند رايج است، مى‌گويند «فلان كس گاهى از دروازه وارد نمى‌شود، ولى گاهى از چشمۀ سوزن عبور مى‌كند.»
واژۀ «خياط» فقط يک‌بار در
قرآن مجید آمده است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خیاط»، ج۱، ص ۷۶۳.
