• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَلْج (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَلْج (به فتح خاء و سکون لام) از واژگان نهج البلاغه به معنای جذب، سلب، انتزاع و تحریک است. این واژه دو بار در نهج البلاغه آمده است.



خَلْج به معنای جذب، سلب، انتزاع و تحریک آمده است.


امام علی (علیه‌السلام) در رابطه با اجل و مرگ فرموده: «وَخَلَقَ الاْجَالَ فَأَطَالَهَا وَقَصَّرَهَا، وَقَدَّمَهَا وَأَخَّرَهَا، وَوَصَلَ بَالْمَوْتِ أَسْبَابَهَ، وَجَعَلَهُ خَالِجاً لاَِشْطَانِهَا» «خداوند اجلها را معین کرد، بعضی را طولانی، بعضی را کوتاه نمود، بعضی را پیش‌ انداخت و بعضی را بتاخیر، و طناب‌های آنها را به مرگ متصل کرد و مرگ را جذب کننده و کشنده آن طناب‌ها قرار داد.» (شرح‌های خطبه: )
در رابطه با تقوی فرموده: «فَاتَّقُوا اللهَ تَقِيَّةَ ذِي لُبٍّ... وَأَوْجَفَ الذِّكْرُ بِلِسَانِهِ، وَقَدَّمَ الْخَوْفَ لاَِمَانِهِ، وَتَنَكَّبَ الَْمخَالِجَ عَنْ وَضَحِ السَّبِيلِ» مخالج راه‌هائی است که از جاده اصلی منشعب شده و شخص را از جاده به جای دیگر می‌کشند. یعنی: «بترسید از خدا ترسیدن عاقلی که ذکر خدا را در زبان حرکت داده (جاری کرده) و خوف از خدا را برای وقت مفیدش پیش‌ انداخته و کنار رفته از راه‌های منشعب از جاده راه.» (شرح‌های خطبه: ) تَنَكَّبَ به معنای مایل شده و کنار کشیده است و وَضَح بر وزن عمل: یعنی جادّه «عن وضح السبیل» متعلق به مخالج است، یعنی شعبه‌های منحرف از جاده حقّ.


واژه خَلْج دو بار در نهج آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۶.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۲۹۶.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۰۳، خطبه ۹۰.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۷۸، خطبه ۸۹.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۴، خطبه ۹۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۳.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۹۶.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۷۴.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۴۴.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۲.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۵۶، خطبه ۸۲.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۳۸، خطبه ۸۱.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۱۱، خطبه ۸۳.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۵۷، خطبه ۸۳.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۴۲.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۴۱.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۴۰۷.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۶.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۲۶۶.    
۲۱. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ج۵، ص۴۸۱.    



قرشی بنابی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خلج»، ج۱، ص۳۵۶-۳۵۷.    






جعبه ابزار