• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَطْب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَطْب (به فتح خاء و سکون طاء، بر وزن عقل) از واژگان نهج البلاغه به معنای روبرو سخن گفتن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند: مُخاطبه (به ضم میم و فتح خاء) و تَخاطب (به فتح تاء و الف) به معنای مراجعه در کلام و خِطْبه (به کسر خاء و سکون طاء) به معنای خواستگاری زن و خُطْبه (به ضم خاء و سکون طاء) مختص موعظه است. این واژه دوازده بار در نهج البلاغه آمده است.



خَطْب به معنای روبرو سخن گفتن آمده است. مُخاطبه و تَخاطب مراجعه در کلام و خِطْبه به معنای خواستگاری زن و خُطْبه مختص موعظه است و نیز خطب به معنی امر عظیم است که در آن تخاطب بسیار می‌شود، جمع آن خطوب آید.


امام علی (علیه‌السلام) در دعای استسقاء فرموده: «اللَّهُمَّ... وَلاَ تُخَاطِبَنَا بِذُنُوبِنَا، وَلاَ تُقَايِسَنَا بِأَعْمَالِنَا» (پروردگارا!...ما را به گناهانمان مؤاخذه نكنى و ما را به اعمالمان مقايسه ننمايى) (شرح‌های خطبه: )
«الْحَمْدُ للهِ وَإنْ أَتَى الدَّهْرُ بِالْخَطْبِ الْفَادِحِ، وَالْحَدَثِ الْجَلِيلِ» «حمد خدا راست هر چند روزگار امر عظیم و ثقیل و حادثه بزرگ پیش آورد.» (شرح‌های خطبه: )
درباره استفاده بردن از خودش فرموده: «وَلَوْ قَدْ فَقَدْتُمُونِي وَنَزَلَتْ كَرَائِهُ الاُْمُورِ، وَحَوَازِبُ الْخُطُوبِ، لاََطْرَقَ كَثِيرٌ مِنَ السَّائِلِينَ» «اگر مرا از دست بدهید و ناخوشایند کارها و جریان‌های بزرگ و شدید بر شما نازل شود، بسیاری از سائلین سر به زیر خواهند افکند.» (شرح‌های خطبه: ) «حوازب» به معنی شدائد است.


واژه خطب دوازده بار در نهج آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۴۸.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۵۰.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۰۸، خطبه ۱۴۳.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۳۵، خطبه ۱۴۱.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۰۰، خطبه ۱۴۳.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۰۳، خطبه ۱۴۳.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۴۰.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۴۴.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۵۹۹.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۲.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۸۲.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۹۶، خطبه ۳۵.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۸۰، خطبه ۳۵.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۷۹، خطبه ۳۵.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۳، خطبه ۳۵.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۰.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۲.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۳۵۸.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۸۶.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۲۰۴.    
۲۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۱۰، خطبه ۹۲.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۸۳، خطبه ۹۱.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۷، خطبه ۹۳.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۷، خطبه ۹۳.    
۲۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۱۳.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۱۸.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۲۲۴.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۷۶.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۵۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خطب»، ج۱، ص۳۴۸.    






جعبه ابزار