خَزائن (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَزائن: (عِنْدی خَزآئِنُ اللَّهِ)«خَزائن» جمع
«خزینة» و
«خزانه» به معنای منبع و مرکز هر چیزی است که برای حفظ آن و عدم دسترسی دیگران در آنجا جمع‌آوری می‌شود، و در اصل از ماده
«خَزْن» (بر وزن وزن) به معنای حفظ و نگاهداری چیزی است؛
بدیهی است، کسی اقدام به جمع‌آوری و‌اندوختن و حفظ چیزی می‌کند که قدرتش محدود باشد و نتواند در هر عصر و زمانی آنچه می‌خواهد فراهم سازد، لذا در موقع توانایی، آنچه لزومش را احساس می‌کند، برای موقع ضرورت می‌اندوزد و در
خزانه گردآوری می‌کند.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
خَزائن:
(قُل لاَّ أَقُولُ لَكُمْ عِندِي خَزَآئِنُ اللّهِ وَلا أَعْلَمُ الْغَيْبَ وَلا أَقُولُ لَكُمْ إِنِّي مَلَكٌ إِنْ أَتَّبِعُ إِلاَّ مَا يُوحَى إِلَيَّ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الأَعْمَى وَالْبَصِيرُ أَفَلاَ تَتَفَكَّرُونَ) (بگو: «من به شما نمى‌گويم گنجينه‌هاى الهى نزد من است. و من، جز آنچه
خدا به من بياموزد، از
غیب آگاه نيستم. و به شما نمى‌گويم من فرشته‌ام. تنها از آنچه به من
وحی مى‌شود پيروى مى‌كنم.» بگو: «آيانابينا و بينا مساويند؟! پس چرا نمى‌انديشيد؟!»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: منظور از خزينه‌هاى خدا، آن مقام از مقامات پروردگار است كه هر عطائى كه مى‌كند صدورش از آن مقام است، و هيچ بذل و بخششى از آن مقام نكاهيده و آن را به ستوه در نمى‌آورد، و اين مقام تنها و تنها براى خداى سبحان است، زيرا غير او هر كه و هر چه باشد، از آن جايى كه وجود و كمالاتش همه محدود است، وقتى چيزى را بذل كند، به همان مقدار از كمالاتش كاسته مى‌گردد، و كسى كه اينطور است، نمى‌تواند هيچ فقيرى را بى نياز ساخته و هيچ درخواست كننده‌اى را راضى نموده، و هيچ سؤالى را اجابت نمايد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ) (و هيچ چيز نيست، مگر آنكه
خزاين آن نزد ماست؛ ولى ما جز به اندازه معيّنى آن را نازل نمى‌كنيم.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
كلمه خزائن جمع
خزانه است، و خزانه به معناى مكانى است كه مال در آن انبار و محافظت و ذخيره گردد. و
كلمه قدر به فتح قاف و دال، يا تنها به فتح قاف- به معناى مبلغ و مقدار و كميت متعين هر چيز است. و از آنجايى كه
آیه شريفه در سياق گفتار پيرامون
رزق و مايه معيشت انسان و حيوان قرار گرفته، لا جرم منظور از
كلمه شى‌ء كه در آيه شريفه موضوع سخن است نبات و توابع آن، يعنى حبوبات و ميوه‌ها خواهد بود، و منظور از خزانه‌اى نزد خداست و خدا آن را به اندازه معلوم نازل مى‌كند، بارانى است كه از آسمان نازل مى‌شود و نباتات را مى‌روياند و در نتيجه حبوبات و ميوه‌ها عايد بشر شده، انسان‌ها و حيوانات با آنها زندگى مى‌كنند. اين خلاصه معنايى است كه جمعى از مفسرين براى آيه مورد بحث كرده‌اند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(أَمْ عِندَهُمْ خَزَائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ الْمُصَيْطِرُونَ) (آيا
خزاين پروردگارت نزد آنهاست يا بر همه چيز عالَم سيطره دارند؟!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: يعنى نه، باز هم طور ديگر مى‌پرسيم، و آن اين است كه مى‌گوييم: نكند خزانه‌هاى پروردگار تو نزد ايشان است كه هر كسى را كه ايشان
پیغمبر كنند پيغمبر است، و چون تو را پيغمبر نمى‌دانند تو پيغمبر نيستى؟!
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خَزائن»، ص۲۰۷.
