• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَذْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: خَذْل (مفردات نهج البلاغه (جلد ۱))
مقالات مرتبط: خذل (مفردات‌قرآن)، خَذُول (لغات‌قرآن)، مخذول (لغات‌قرآن).


خَذْل (به فتح خاء و سکون ذال) از واژگان نهج البلاغه به معنی رها كردن و يارى نكردن است.
از اين لفظ شانزده مورد در نهج البلاغه آمده است.


خَذْل
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ص۳۲۹.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۳۶۲.    
به معنی رها كردن و يارى نكردن است. «خَذَلَهُ‌ خَذْلاً و خَذْلاناً و خِذْلاناً: ترك نصرتهُ‌ و اعانتَهُ‌»
[۳] شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۸.    


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می باشد:


۲.۱ - خَذَلوا - حکمت ۱۴ (افراد بی‌تفاوت)

امام علی (علیه‌السّلام) در رابطه با آن‌هایی‌ كه در صفین به يارى آن حضرت نيامده و معاویه را نيز يارى نكردند فرمود:
«خَذَلوا الْحَقَّ، وَ لَمْ يَنْصُروا الْباطِلَ.»
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۷۲، حکمت ۱۴.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۵۵، حکمت ۱۷.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۱، حکمت ۱۸.    

«آن‌ها حق را خوار كردند و باطل را يارى ننمودند.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳۷، حکمت ۱۸.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۱۷.    

ناگفته نماند: يک طرف اين‌ كار صحيح است.
(شرح‌های خطبه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۱۷.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۲، ص۱۲۵.    
[۱۱] هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۵.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۱۵.    
)


۲.۲ - يَخْذُلا - حکمت ۲۵۳ (رفتار عبدالله بن عمر)

درباره سعید بن مالک و عبدالله بن عمر فرزند عمر خطاب فرمود:
«إِنَّ سَعيداً وَ عَبْدَ اللهِ بْنَ عُمَرَ لَمْ يَنْصُرا الْحَقَّ، وَ لَمْ يَخْذُلا الْباطِلَ.»
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۱، حکمت ۲۵۳.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۱۶، حکمت ۲۶۲.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۲۱، حکمت ۲۶۲.    

«سعد و عبداللّه بن عمر نه حق را يارى كردند و نه باطل را خوار ساختند.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۳، حکمت ۲۶۲.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۰.    

چنان‌كه در (حرث) گذشت.
(ببینید: حرث (مفردات‌نهج‌البلاغه))
در اينجا هر دو طرف باطل است.
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۰.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۴، ص۲۲۷-۲۲۸.    
[۲۰] هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۴۷.    
[۲۱] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۴۷-۱۴۸.    
)


۲.۳ - خَذَلَتْهُ - حکمت ۳۹۳ (پرداختن به كارهاى مختلف)

امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در مقام موعظه فرموده:
«مَنْ أَوْمَأَ إِلَى مُتَفاوِت خَذَلَتْهُ الْحِيَلُ.»
[۲۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۷، حکمت ۳۹۳.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۵۰، حکمت ۴۰۳.    
[۲۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۷، حکمت ۴۰۳.    

«كسى كه به كارهاى مختلف بپردازد، نقشه‌ها و پيش‌بينی‌هايش به جايى نمى‌رسد.»
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۷، حکمت ۴۰۳.    
[۲۶] بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۳.    

كه در «حول» يا «حيل» گذشت.
(ببینید: حول (مفردات‌قرآن))
تَخاذَل به معنی بين الاثنين است.
[۲۷] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۸.    

(شرح‌های خطبه:
[۲۸] بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۳.    
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۵، ص۲۸۴.    
[۳۰] هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۸۵.    
[۳۱] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۵.    
)
از اين لفظ شانزده مورد در «نهج» آمده است.
[۳۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۷۲، حکمت ۱۴.    
[۳۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۱، حکمت ۲۵۳.    
[۳۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۷، حکمت ۳۹۳.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ص۳۲۹.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۳۶۲.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۸.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۷۲، حکمت ۱۴.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۵۵، حکمت ۱۷.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۱، حکمت ۱۸.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳۷، حکمت ۱۸.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۱۷.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۱۷.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۲، ص۱۲۵.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۵.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۱۵.    
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۱، حکمت ۲۵۳.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۱۶، حکمت ۲۶۲.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۲۱، حکمت ۲۶۲.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۳، حکمت ۲۶۲.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۰.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۰.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۴، ص۲۲۷-۲۲۸.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۴۷.    
۲۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۴۷-۱۴۸.    
۲۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۷، حکمت ۳۹۳.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۵۰، حکمت ۴۰۳.    
۲۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۷، حکمت ۴۰۳.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۷، حکمت ۴۰۳.    
۲۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۳.    
۲۷. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۸.    
۲۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۳.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۵، ص۲۸۴.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۸۵.    
۳۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۵.    
۳۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۷۲، حکمت ۱۴.    
۳۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۱، حکمت ۲۵۳.    
۳۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۷، حکمت ۳۹۳.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خذل»، ص۳۲۹.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 14 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 262 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 393 نهج البلاغه
جعبه ابزار