خَذُول (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَذُول:
(وَ کٰانَ اَلشَّیْطٰانُ لِلْاِنْسٰانِ خَذُولاً.)خَذُول:
صیغه مبالغه است از مادّۀ «
خذل و
خذلان» و حقیقت
خذلان این است که کسی دل به یاری دیگری ببندد، ولی او درست در لحظات حسّاس دست از کمک و یاریش بردارد.
«
راغب» در «
مفردات» واژۀ «
خذل» را «ناسودمند و بی‌بهره» گفته و «
خذلان» را به معنی یاری نرساندن و ترک کمک از کسی که گمان یاریش می‌رفته، دانسته است:
خَذَلَتِ الْوَحْشِیَّةُ وَلَدَهٰا «آن حیوان بیابانی بچه‌اش را ترک کرد و بی‌بهره ساخت.»
به هر حال، آیۀ مورد بحث می‌گوید: «...
شیطان همیشه
مخذول‌کنندۀ
انسان بوده است.» به این معنی که انسان را به بیراهه و مناطق خطر می‌کشاند و بعد او را سرگردان رها می‌کند و به دنبال کار خود می‌رود.
به موردی از کاربرد
خَذُول در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءنِي وَ كَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولًا.) (او مرا از يادآورى حق گمراه ساخت بعد از آن‌كه ياد
حق به سراغ من آمده بود.» و شيطان هميشه انسان را تنها و بى ياور مى‌گذارد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اين آيه تمناى سابق را
تعلیل مى‌كند، و مراد از ذكر مطلق احكام و دستوراتى است كه رسولان آورده‌اند، و يا خصوص
کتب آسمانی است كه از نظر مورد منطبق مى‌شود با
قرآن کریم.
جمله
(وَ كانَ الشَّيْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولًا) جزو كلام
کفار نيست، بلكه كلام خداى تعالى است البته ممكن هم هست جزو كلام كفار باشد، كه از شدت
تحسر و
تاسف آن را بگويند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خَذُول»، ج۱، ص۶۶۸.
