خَبْط (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَبْط (به فتح خاء وسکون باء) از
واژگان نهج البلاغه و به معنی زدن به شدت، رفتن بدون هدايت، ناهموار زدن مثل زدن درخت تا برگش بريزد و امثال آن است.
از اين ماده پانزده مورد در
نهج البلاغه ذکر شده است.
خَبْط به معنی زدن به شدت، رفتن بدون هدايت، ناهموار زدن مثل زدن درخت تا برگش بريزد و امثال آن است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
آن حضرت به
معاویه مى‌نويسد:
«مَنْ نَكَبَ عَنْها جارَ عَنِ الْحَقِّ، وَ خَبَطَ في التّيهِ، وَ غَيَّرَ اللهُ نِعْمَتَهُ.» «هر كه از طاعت
خدا برگردد از
حق منحرف مى‌شود و بدون
هدایت در
ضلالت مى‌رود و خدا نعمتش را تغيير مى‌دهد.»
به
حضرت مجتبی (صلوات‌الله‌علیه) مى‌نويسد:
«وَ إِنْ أنْتَ لَمْ يَجْتَمِعْ لَكَ ما تُحِبُّ مِنْ نَفْسِكَ، وَ فَراغِ نَظَرِكَ وَ فِكْرِكَ، فاعْلَمْ أَنَّكَ إِنَّما تَخْبِطُ الْعَشْواءَ.» «اگر از
وصیّت من آن‌چه از خودت و فراغ فكرت براى تو جمع نشد بدان كه راه مى‌روى مانند راه رفتن
شتر ضعيف
چشم كه احتمال افتادن و
سقوط دارد.»
«ناقه عشوآء» شتر ضعيف چشم را گويند.
به معاويه مى‌نويسد:
«أَصْبَحْتَ مِنْها كالْخائِضِ في الدَّهاسِ، وَ الخابِطِ في الدّيماسِ.» «تو در اين نوشته‌هايت مانند كسى هستى كه براى راه رفتن به زمين نرم داخل شود و مانند كسی كه در تاريكى بدون هدايت راه رود.»
«دهاس» زمين نرمى است كه راه رفتن در آن مشكل است.
«ديماس» به معنى ظلمت و تاريكى است.
از اين ماده پانزده مورد در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خبط»، ج۱، ص۳۲۵.
