خلاف اولی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خلاف اَولی به ترک
عمل راجح و انجام
عمل مرجوح اطلاق می‌شود.
خلاف اولی، به معنای انجام فعل مرجوح و ترک عمل راجح در جایی است که هر دو فعل دارای
رجحان بوده و انجام هر دو در توان
مکلف می‌باشد.
طبق نظر مشهور اصولی‌ها،
احکام تکلیفی به پنج دسته تقسیم می‌شود:
وجوب؛
ندب؛
حرمت؛
کراهت؛
اباحه.
اما گروهی به این تقسیم اشکال‌هایی گرفته‌اند، از جمله این که:
۱. در چنین تقسیمی کراهت به معنای حکمی است که در انجام آن هیچ رجحانی نیست بلکه ترک آن رجحان دارد، هر چند مانعی برای انجام فعل نیز وجود ندارد.
۲. این تقسیم،
عبادت‌های
مکروه را در بر نمی‌گیرد، زیرا به جا آوردن آنها رجحان دارد و به همین دلیل برخی گفته‌اند کراهت در
عبادت به معنای نقصان
ثواب است نه کراهت اصطلاحی.
در پاسخ، گفته شده است: احکام تکلیفی بر شش قسم است و ششمین آن «خلاف اولی» می‌باشد که شامل
عبادت‌های
مکروه نیز می‌شود، زیرا انجام
عبادت مکروه مانند
نماز خواندن در
حمام رجحان دارد، هر چند رجحان آن نسبت به انجام
عبادت در محلی دیگر که
مکروه نباشد مانند
مسجد یا منزل کمتر است.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۵۵، برگرفته از مقاله «خلاف اولی».
