خطب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَطْب (به فتح خاء و سکون طاء، بر وزن عقل) از
واژگان نهج البلاغه به معنای روبرو سخن گفتن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
مُخاطبه (به ضم میم و فتح خاء) و
تَخاطب (به فتح تاء و الف) به معنای مراجعه در کلام و
خِطْبه (به کسر خاء و سکون طاء) به معنای
خواستگاری زن و
خُطْبه (به ضم خاء و سکون طاء) مختص
موعظه است. این واژه دوازده بار در نهج البلاغه آمده است.
خَطْب به معنای روبرو سخن گفتن آمده است. مُخاطبه و تَخاطب مراجعه در کلام و
خِطْبه به معنای خواستگاری زن و
خُطْبه مختص موعظه است و نیز خطب به معنی امر عظیم است که در آن تخاطب بسیار می‌شود، جمع آن خطوب آید.
امام علی (علیه‌السلام) در
دعای استسقاء فرموده:
«اللَّهُمَّ... وَلاَ تُخَاطِبَنَا بِذُنُوبِنَا، وَلاَ تُقَايِسَنَا بِأَعْمَالِنَا» (پروردگارا!...ما را به گناهانمان مؤاخذه نكنى و ما را به اعمالمان مقايسه ننمايى)
(شرح‌های خطبه:
)
«الْحَمْدُ للهِ وَإنْ أَتَى الدَّهْرُ بِالْخَطْبِ الْفَادِحِ، وَالْحَدَثِ الْجَلِيلِ» «
حمد خدا راست هر چند روزگار امر عظیم و ثقیل و حادثه بزرگ پیش آورد.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره استفاده بردن از خودش فرموده:
«وَلَوْ قَدْ فَقَدْتُمُونِي وَنَزَلَتْ كَرَائِهُ الاُْمُورِ، وَحَوَازِبُ الْخُطُوبِ، لاََطْرَقَ كَثِيرٌ مِنَ السَّائِلِينَ» «اگر مرا از دست بدهید و ناخوشایند کارها و جریان‌های بزرگ و شدید بر شما نازل شود، بسیاری از سائلین سر به زیر خواهند افکند.»
(شرح‌های خطبه:
) «حوازب» به معنی شدائد است.
واژه خطب دوازده بار در نهج آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خطب»، ج۱، ص۳۴۸.
