• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَبْأ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَبْأ (به فتح خاء و سکون باء) از واژگان نهج البلاغه و به معنی پوشاندن و مستور كردن است. اگر به عنوان اسم بیاید به معنى پوشيده و مستور گرديده، است. مَخْبوء (به فتح میم و سکون خاء) بر وزن مفعول به معنى پوشيده است. مُخْتَباء (به ضم میم و سکون خاء و فتح تاء) به معنی محل مخفى شدن است. خَبايا جمع خَبِيَئة است يعنى مخفى شده. از اين ماده هفت مورد در نهج البلاغه ذکر شده است.



خَبْاً به معنی پوشاندن و مستور كردن است. «خَباَ الشيءَ خبئا: سترهُ‌» اگر به عنوان اسم بیاید به معنى پوشيده و مستور گرديده، است.


آن حضرت فرمايد: «مَا قَالَ النَّاسُ لِشَيْء: طُوبَى لَهُ، إِلاَّ وَقَدْ خَبَأَ لَهُ الدَّهْرُ يَوْمَ سَوْء» «مردم به هيچ چيز به‌به نگفته‌اند مگر آن‌كه روزگار روز بدى را براى آن مخفى كرده است.» (شرح‌های حکمت: )
و نيز فرموده: «الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ» (انسان زير زبان خود پنهان است.) (شرح‌های حکمت: ) مَخْبوء بر وزن مفعول به معنى پوشيده است و چون سخن گويد شخصيتش آشکار مى‌شود.
در جاى ديگرى فرموده: «تَكَلَّمُوا تُعْرَفُوا، فَإِنَّ الْمَرْءَ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ» (سخن بگوييد تا شناخته شويد، چرا‌كه انسان در زير زبان خود پنهان است.) (شرح‌های حکمت: )

۲.۱ - مُخْتَباء

مُخْتَباء به معنی محل مخفى شدن است.
«عَالِمُ السِّرِّ مِنْ... مُخْتَبَاَ الْبَعُوضِ بَيْنَ سُوقِ الاَْشْجَارِ» «خدا عالم است به محل مستور شدن پشه ريز در ميان ساقه‌هاى درختان.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - خَبايا

خَبايا جمع خَبِيَئة است يعنى مخفى شده، در رابطه با معاد فرموده: «ثُمَّ مَيَّزَهُمْ لِمَا يُريدُهُ مَنْ مَسْأَلَتِهِمْ عَنْ خَفَايَا الاَْعْمَالِ وَخَبَايَا الاَْفْعَالِ» (سپس آن‌ها را براى پرسش‌هايى كه از اعمال مخفى و كارهاى پنهانيشان مى‌خواهد بكند از هم جدا ساخته و دو دسته مى‌كند) (شرح‌های خطبه: )


از اين ماده هفت مورد در نهج البلاغه ذکر شده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۲۲.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۱، ص۱۱۸.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۹.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۷، حکمت ۲۷۷.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۲۲۲، حکمت ۲۸۶.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۲۶، حکمت ۲۸۶.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۹، حکمت ۲۸۶.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۸.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۸.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۴، ص۳۷۳.    
۱۱. هاشمی خویی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۷۵.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۷۸.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۱۱، حکمت ۱۴۰.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۸۹، حکمت ۱۴۸.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۵، حکمت ۳۹۲.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۳، حکمت ۱۴۸.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۲.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۲.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۲۲۱.    
۲۰. هاشمی خویی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۲۹.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۵۳.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۵، حکمت ۳۸۲.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۲۴۸، حکمت ۳۹۲.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۵، حکمت ۳۹۲.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۵، حکمت ۳۹۲.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۳۹.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۳۹.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۵، ص۲۱۴.    
۲۹. هاشمی خویی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۸۰.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۴۰.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۳-۲۰۵، خطبه ۹۰.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۷۸-۱۷۹، خطبه ۸۹.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۴، خطبه ۹۱.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
۳۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۳.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۵.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۴، ص۱۸۱.    
۳۸. هاشمی خویی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۵۲.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۲.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۴۹، خطبه ۱۰۸.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۲۱۳، خطبه ۱۰۷.    
۴۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۶۱، خطبه ۱۰۹.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۷، خطبه ۱۰۹.    
۴۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۱۶.    
۴۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۱۷.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۴، ص۵۹۶.    
۴۷. هاشمی خویی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۶۲.    
۴۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۰۱-۲۰۲.    
۴۹. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۷، حکمت ۲۷۷.    
۵۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۱۱، حکمت ۱۴۰.    
۵۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۵، حکمت ۳۸۲.    
۵۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۳-۲۰۵، خطبه ۹۰.    
۵۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۴۹، خطبه ۱۰۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خبأ»، ج۱، ص۳۲۲.    






جعبه ابزار