خلط (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَلْط (به فتح خاء و سکون لام) از
واژگان نهج البلاغه به معنای آمیختن است. این واژه هجده بار در
نهج البلاغه آمده است.
خَلْط به معنای آمیختن آمده است.
راغب در
مفردات گوید: خلط آنست که اجزاء دو چیز یا بیشتر را جمع کنند و آن از مزاج اعمّ است.
در
اقرب الموارد آمده: مزج آمیختنی است که جدا کردن آن ممکن نباشد، مانند مایعات و خلط اعّم از آن است.
مُخالِطِه به معنی مخلوط و ممزوج کردن و نیز به معنی معاشرت آید.
امام علی (علیه‌السلام) در ذمّ
دنیا فرموده:
«وَأُحَذّرُكُمُ الدُّنْيَا، فَإِنَّهَا... هَانَتْ عَلَى رَبِّهَا، فَخَلَطَ حَلاَلَهَا بِحَرَامِهَا، وَخَيْرَهَا بِشَرِّهَا، وَحَيَاتَهَا بِمَوتِهَا» «شما را از دنیا بر حذر می‌کنم، آن در نزد
خدا خوار است لذا
حلال آنرا به حرامش و خیر آنرا به شرّش و حیات آنرا به مرگش مخلوط کرده است.»
(شرح‌های خطبه:
)
مخالطه به معنی مخلوط و ممزوج کردن و نیز به معنی معاشرت آید. درباره
انسان مشرف به
مرگ فرموده:
«فَلَمْ يَزَلِ الْمَوْتُ يُبَالِغُ فِي جَسَدِهِ حَتَّى خَالَطَ [۱۴] سَمْعَهُ» یعنی «مرگ در بدنش پیوسته پیشرفت می‌کند تا زبانش مخلوط گوشتش باشد یعنی هر دو از وظیفه گفتن و شنیدن عاجز گردند.»
(شرح‌های خطبه:
)
و در معنی
معاشرت فرموده:
«خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَكَوْا عَلَيْكُمْ، وَإِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَيْكُمْ» (با مردم آنچنان معاشرت كنيد كه اگر بميريد بر مرگ شما
اشک ريزند و اگر زنده بمانيد به شما
عشق ورزند.)
(شرح‌های حکمت:
) حکمت ۹ که در «بکی»یا «حنو» گذشت.
منظور از
«والاَْخْلاطِ المُتَبَايِنَةِ» (اخلاط مختلف)
(شرح‌های خطبه:
) اخلاط بدن است از گرم و سرد و رطوبت و جامد چنانکه فرموده:
«مِنَ الحَرِّ والبَرْدِ، وَالبَلَّةِ وَالْجُمُودِ»
واژه خلط هجده بار در نهج آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خلط»، ج۱، ص۳۵۸-۳۵۹.
