خالد بن ابی‌اسماعیل کوفی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خالد بن ابی اسماعیل کوفی، راوی امامی قرن سوم است.
نجاشی
او را
ثقه دانسته است و متأخران نیز به تبع
نجاشی او را توثیق کرده‌اند.
علامه حلّی خالد بن اسماعیل کوفی را ثقه دانسته که احتمالا لفظ «ابی» از آن
ساقط شده است.
البته طوسی در
رجال فردی به نام خالد بن اسماعیل بن ایوب مخزومی را در شمار
اصحاب امام صادق علیه‌السلام برشمرده که
مجهول است.
برخی احتمال داده‌اند که نام
پدر خالد، بکر بن اشعث باشد،
زیرا نجاشی
کنیه بکر را ابواسماعیل یاد کرده است.
بنابراین، احتمالا خالد بن ابی‌اسماعیل همان خالد بن بکر ملقب به طویل است که در
سند روایتی در باب
وصیت نیز آمده است.
با وجود این چون بکر پدر خالد طویل در زمان امام صادق علیه‌السلام درگذشته،
و به تصریح نجاشی
بکر بن اشعث از
امام کاظم علیه‌السلام روایت کرده، اتحاد این دو منتفی است.
در ضمن یکی بودن کنیه بکر بن اشعث و پدر خالد احتمالی بیش نیست.
ابن‌بابویه به واسطه خالد از عبدالاعلی مولی آ‌ل‌سام، از اصحاب امام صادق علیه‌السلام،
روایت کرده است.
صفوان بن یحیی ، عبداللّه بن مسکان و جعفر بن بشیر نیز از وی
حدیث نقل کرده‌اند.
طُرَیحی
و کاظمی
معیار تمایز وی از راویان مشترک با وی را روایت صفوان از او دانسته‌اند.
بنابراین ظاهراً لفظ ابی از سند روایت مذکور در
کافی نیز افتاده است.
خالد، هم بی‌واسطه
و هم با‌واسطه از امام صادق علیه‌السلام روایت کرده، لذا احتمالا از اصحاب آن حضرت بوده است.
همچنین خالد صاحبِ یکی از
اصول شیعه است که صفوان بن یحیی آن را روایت کرده است.
طریق
شیخ طوسی به این کتاب
ضعیف دانسته شده است.
(۱) آقابزرگ طهرانی، الذریعه.
(۲) ابن‌بابویه، کتاب مَن لایـَحضُرُه‌الفقیه، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۴۰۴.
(۳) ابن‌داوود حلّی، کتاب‌الرجال، چاپ محمدصادق آل‌بحرالعلوم، نجف ۱۳۹۲/۱۹۷۲، چاپ افست قم (بی‌تا).
(۴) ابن‌شهرآشوب، معالم‌العلماء، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
(۵) محمد بن علی اردبیلی، جامع‌الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، قم: مکتبةالمحمدی، (بی‌تا).
(۶) مصطفی بن حسین تفرشی، نقدالرجال، قم ۱۴۱۸.
(۷) علی‌اصغر بن محمدشفیع جاپلقی بروجردی، طرائف المقال فی معرفة طبقات‌الرجال، چاپ مهدی رجایی، قم ۱۴۱۰.
(۸) خویی، معجم رجال الحدیث.
(۹) محمدباقر بن محمدمؤمن سبزواری، ذخیرةالمعاد فی شرح‌الارشاد، چاپ سنگی تهران ۱۲۷۳ـ۱۲۷۴، چاپ افست قم (بی‌تا).
(۱۰) شوشتری، قاموس الرجال.
(۱۱) فخرالدین بن محمد طریحی، جامع‌المقال فیما یتعلق باحوال الحدیث و الرجال، چاپ محمدکاظم طریحی، تهران) ۱۳۷۴).
(۱۲) محمد بن حسن طوسی، تهذیب‌الاحکام، چاپ حسن موسوی خرسان، تهران ۱۳۹۰.
(۱۳) محمد بن حسن طوسی، رجال‌الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵.
(۱۴) محمد بن حسن طوسی، فهرست کتب‌الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
(۱۵) حسن بن یوسف علامه حلّی، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، چاپ جواد قیومی اصفهانی، (قم) ۱۴۱۷.
(۱۶) محمدامین بن محمدعلی کاظمی، هدایةالمحدثین الی طریقة المحمدین، چاپ مهدی رجایی، قم ۱۴۰۵.
(۱۷) کلینی، اصول الکافی.
(۱۸) عبداللّه مامقانی، تنقیح المقال فی علم‌الرجال، چاپ محیی‌الدین مامقانی، قم ۱۴۲۳.
(۱۹) احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعةالمشتهر برجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
(۲۰) حسین بن محمدتقی نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، قم ۱۴۱۵ـ۱۴۲۰.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خالد بن ابی‌اسماعیل کوفی»، شماره۶۷۶۴.
