حیاء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَیاء (به فتح حاء) از
واژگان نهج‌البلاغه به معنای شرم است. و استحيا به معنای خجل شدن است. از این مادّه مواردی متعدد در
نهج‌البلاغه آمده است.
حَیاءحیاء از ریشه «ح ی و» یا «ح ی ی» به معنای شرم است.
بعضی از مواردی که در
نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد.
آن‌حضرت در مقام
موعظه فرمود:
«لا عِلْمَ كَالتَّفَكُّرِ، وَلا عِبادَةَ كَأَداءِ الْفَرائِضِ، وَلا إِيمانَ كَالْحَياءِ وَالصَّبْرِ، وَلا حَسَبَ كَالتَّواضُعِ، وَلا شَرَفَ كَالْعِلْمِ، وَلا عِزَّ كَالْحِلْمِ، وَلا مُظاهَرَةَ أَوْثَقُ مِنَ الْمُشاوَرَةِ.» «هيچ علمى همچون
تفکّر نيست، هيچ عبادتى همچون اداى
فرایض و
واجبات نيست، هيچ ايمانى همانند
حیا و
صبر نيست، هيچ سابقه شخصيّتى چون
تواضع نيست، هيچ شرافتى چون
علم نيست، هيچ عزّتى چون
حلم نيست و نه هيچ پشتيبانى مطمئنتر از مشورت.»
(شرح‌های حکمت:
)
درباره
زهد خودش فرموده:
«وَاللهِ لَقَدْ رَقَّعْتُ مِدْرَعَتِي هذِهِ حَتَّى اسْتَحْيَيْتُ مِنْ رَاقِعِهَا.» «به
خدا قسم اين لباسم را گفتم وصله بزنند، تا حدّی كه از وصله‌زن خجل شدم.»
(شرح‌های خطبه:
)
آن‌حضرت درباره بخشش کم فرمود:
«لا تَسْتَحِ مِنْ اِعْطاءِ الْقَلیلِ فَاِنَّ الْحِرْمانَ اَقَلُّ مِنْهُ.» «از بخشش کم، حیا مکن زیرا محروم ساختن، از آن هم کمتر است.»
(شرح‌های حکمت:
)
از این مادّه مواردی متعدد در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حیاء»، ج۱، ص۳۱۹.
