حکم محافظت از خویش (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طبق
آیات قرآن هر کس موظف است از خویش محافظت کند و از طریق
هدایت خارج نشود.
محافظت از خویش و مصالح خود،
واجب است.
«... ولا تلقوا بایدیکم الی التهلکة..؛
و در راه
خدا،
انفاق کنید! و (با ترک انفاق،) خود را به دست خود، به
هلاکت نیفکنید! و نیکی کنید! که
خداوند، نیکوکاران را
دوست می‌دارد.»
«یـایها الذین ءامنوا... ولا تقتلوا انفسکم..؛
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید!
اموال یکدیگر را به باطل (و از طرق نامشروع) نخورید مگر اینکه تجارتی با رضایت شما انجام گیرد. و
خودکشی نکنید! خداوند نسبت به شما
مهربان است.»
«یـایها الذین ءامنوا علیکم انفسکم..؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! مراقب خود باشید! اگر شما هدایت یافته‌اید،
گمراهی کسانی که گمراه شده‌اند، به شما زیانی نمی‌رساند. بازگشت همه شما به سوی خداست و شما را از آنچه عمل می‌کردید، آگاه می‌سازد.»
در
آیه قبل سخن از
تقلید کورکورانه مردم
عصر جاهلیت از نیاکان گمراه، به میان آمد و
قرآن به آنها صریحا اخطار کرد که چنین تقلیدی، با
عقل و
منطق سازگار نیست، به دنبال این موضوع طبعا این سؤال در
ذهن آنها می‌آمد که اگر ما حسابمان را از نیاکانمان در این گونه مسائل جدا کنیم، پس سرنوشت آنها چه خواهد شد، به علاوه اگر ما دست از چنان تقلیدی برداریم سرنوشت بسیاری مردم که تحت تاثیر چنین تقالیدی هستند، چه می‌شود، آیه فوق در پاسخ اینگونه سؤالات می‌گوید: "ای کسانی که ایمان آورده‌اید شما مسئول خویشتنید، اگر شما هدایت یافتید گمراهی دیگران (اعم از نیاکان و یا دوستان و بستگان هم عصر شما) لطمه‌ای به شما نخواهد زد" (یا ایها الذین آمنوا علیکم انفسکم لا یضرکم من ضل اذا اهتدیتم).
"یا ایها الذین آمنوا علیکم انفسکم لا یضرکم من ضل اذا اهتدیتم... ". لفظ "علیکم" در اینجا
اسم فعل است، و در فارسی به معنای "بر شما باد" و کلمه "انفسکم"
مفعول آنست، و خود معلوم است که گمراهی و هدایت (که دو معنای متقابلند) معنایی هستند که در سلوک طریق محقق می‌شوند، و در غیر آن معنا ندارند، کسی که همواره مراقب است از وسط جاده حرکت کند به نقطه‌ای که جاده به آن منتهی می‌شود می‌رسد، و آن نقطه همان غایت مطلوبی است که هر
انسان سالکی غرضش رسیدن به آن است، چنین کسی را می‌گویند هدایت شده و بر عکس اگر در این‌باره سهل‌انگاری کند، و از وسط جاده به این طرف و آن طرف متمایل شود بتدریج گمراه شده و نتیجه مطلوب از او فوت می‌شود، چنین کسی را می‌گویند گمراه شده.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم محافظت از خویش».
