حکم سلام (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از دستوراتی که
اسلام به ما داده
سلام کردن و تقدم در سلام است که بر شنونده
واجب است جواب سلام را بدهد.
پاسخگویی به سلام و درود دیگران طبق
آیات قرآن واجب است.
«واذا حییتم بتحیة فحیوا باحسن منها او ردوها...؛
هرگاه به شما
تحیّت گویند، پاسخ آن را بهتر از آن بدهید؛ یا (لااقل) به همان گونه پاسخ گویید! خداوند حساب همه چیز را دارد.».
تحیت در لغت از ماده حیات و به معنى
دعا براى حیات دیگرى کردن است خواه این دعا به صورت سلام علیک (خداوند تو را به سلامت دارد) و یا حیاک الله (
خداوند تو را زنده بدارد) و یا مانند آن ، باشد ولى معمولا از این کلمه هر نوع اظهار محبتى را که افراد بوسیله سخن، با یکدیگر مى کنند شامل مى شود که روشنترین مصداق آن همان موضوع سلام کردن است .
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به سلام بر
مؤمنان، هنگام حضور آنان نزد حضرت موظف بودند.
«واذا جاءک الذین یؤمنون بـایـتنا فقل سلـم علیکم...؛
هرگاه کسانی که به
آیات ما
ایمان دارند نزد تو آیند، به آنها بگو: سلام بر شما پروردگارتان،
رحمت را بر خود فرض کرده؛ هر کس از شما کار بدی از روی نادانی کند، سپس
توبه و اصلاح (و جبران) نماید، (مشمول رحمت خدا می‌شود چرا که) او آمرزنده مهربان است.».
سلام گفتن بر اهل خانه، هنگام ورود بر آنان مستحب است.
«یـایها الذین ءامنوا لا تدخلوا بیوتـا غیر بیوتکم حتی تستانسوا وتسلموا علی اهلها ذلکم خیر لکم لعلکم تذکرون؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در خانه‌هایی غیر از خانه خود وارد نشوید تا اجازه بگیرید و بر اهل آن خانه سلام کنید؛ این برای شما بهتر است؛ شاید متذکّر شوید!».
«.. فاذا دخلتم بیوتـا فسلموا علی انفسکم تحیة من عند الله مبـرکة طیبة...؛
بر نابینا و افراد
لنگ و
بیمار گناهی نیست (که با شما هم غذا شوند)، و بر شما نیز گناهی نیست که از خانه‌های خودتان (=خانه‌های فرزندان یا همسرانتان که خانه خود شما محسوب می‌شود بدون اجازه خاصّی) غذا بخورید؛ و همچنین خانه‌های پدرانتان، یا خانه‌های مادرانتان، یا خانه‌های برادرانتان، یا خانه‌های خواهرانتان، یا خانه‌های عموهایتان، یا خانه‌های عمّه‌هایتان، یا خانه‌های داییهایتان، یا خانه‌های خاله‌هایتان، یا خانه‌ای که کلیدش در اختیار شماست، یا خانه‌های دوستانتان، بر شما گناهی نیست که بطور دسته‌جمعی یا جداگانه غذا بخورید؛ و هنگامی که داخل خانه‌ای شدید، بر خویشتن سلام کنید، سلام و تحیّتی از سوی خداوند، سلامی پربرکت و پاکیزه! این گونه خداوند آیات را برای شما روشن می‌کند، باشد که بیندیشید!».
پاسخگویی به سلام دیگران با کیفیتی نیکوتر از سلام کننده یک امر
مستحب می‌باشد.
«واذا حییتم بتحیة فحیوا باحسن منها او ردوها ان الله کان علی کل شیء حسیبا؛
هرگاه به شما تحیّت گویند، پاسخ آن را بهتر از آن بدهید؛ یا (لااقل) به همان گونه پاسخ گویید! خداوند حساب همه چیز را دارد.».ولى از پارهاى از
روایات، همچنین تفاسیر، استفاده می‌شود که اظهار محبتهاى عملى نیز در مفهوم تحیت داخل است، در تفسیر
علی بن ابراهیم از
امام باقر(علیه السلام ) و
امام صادق (علیه السلام ) چنین نقل شده که :
المراد بالتحیة فى الایه السلام و غیره من البر: منظور از تحیت در آیه ، سلام و هر گونه نیکى کردن است و نیز در روایتى در کتاب مناقب چنین مى خوانیم کنیزى یک شاخه گل خدمت
امام حسن (علیه السلام ) هدیه کرد، امام در مقابل آن وى را آزاد ساخت ، و هنگامى که از علت این کار سوال کردند، فرمود: خداوند این
ادب را به ما آموخته آنجا که مى فرماید :
و اذا حییتم بتحیة فحیوا با حسن منها و سپس اضافه فرمود: تحیت بهتر، همان آزاد کردن او است ! و به این ترتیب آیه یک حکم کلى درباره پاسخ گوئى به هر نوع اظهار محبتى اعم از لفظى و عملى مى باشد.
سلام بر غیر مسلمان جایز است.
«واذکر فی الکتـب ابرهیم... • اذ قال لابیه یـابت لم تعبد ما لا یسمع ولا یبصر ولا یغنی عنک شیــا•...• یـابت لاتعبد الشیطـن... • قال سلـم علیک...؛
در این کتاب،
ابراهیم را یاد کن، که او بسیار راستگو، و
پیامبر (خدا) بود!• هنگامی که به پدرش گفت: «ای پدر! چرا چیزی را می‌پرستی که نه می‌شنود، و نه می‌بیند، و نه هیچ مشکلی را از تو حلّ می‌کند؟!•...•ای پدر!
شیطان را پرستش مکن، که شیطان نسبت به خداوند رحمان، عصیانگر بود•(ابراهیم) گفت: «سلام بر تو! من بزودی از پروردگارم برایت تقاضای عفو می‌کنم؛ چرا که او همواره نسبت به من مهربان بوده است!».
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم سلام»
