حکم آشتی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حکم آشتی با توجه به
آیات قرآن عبارتند از:
وجوب ايجاد
صلح و آشتى، ميان مؤمنان متخاصم:
۱. «... وَ أَصْلِحُوا ذاتَ بَيْنِكُمْ ...؛
... و ميان برادراني را كه با هم ستيزه دارند آشتي دهيد ....»
۲. «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ ...؛
مؤ منان برادر يكديگرند، بنابراين ميان دو برادر خود صلح برقرار سازيد....»
لزوم تلاش خويشاوندان
زن و
شوهر، براى ايجاد آشتى ميان آنان:
«وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا
حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ
حَكَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ يُرِيدا إِصْلاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُما إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً خَبِيراً؛
و اگر از جدايي و شكاف ميان آنها بيم داشته باشيد، داوري از خانواده شوهر، و
داوری از خانواده زن انتخاب كنيد (تا به كار آنان رسيدگي كنند) اگر اين دو داور تصميم به اصلاح داشته باشند خداوند كمك به توافق آنها مي‌كند، زيرا خداوند
دانا و آگاه است (و از نيات همه با خبر است.)»
حکم روش‌های آشتی بین زوجین عبارتند از:
جواز
رجوع مرد به همسر خويش، در زمان
عدّه و صلح و آشتى بين خود:
«وَ الْمُطَلَّقاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَةَ قُرُوءٍ وَ لا يَحِلُّ لَهُنَّ أَنْ يَكْتُمْنَ ما خَلَقَ اللَّهُ فِي أَرْحامِهِنَّ إِنْ كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ بُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذلِكَ إِنْ أَرادُوا إِصْلاحاً ...؛
زنان
مطلقه، بايد به مدت سه مرتبه
عادت ماهانه ديدن (و پاك شدن) انتظار بكشند! ( عده نگهدارند) و اگر به خدا و
روز رستاخیز، ايمان دارند براي آنها حلال نيست كه آنچه را خدا در رحمهايشان آفريده، كتمان كنند. و همسرانشان، براي باز گرداندن آنها (و از سر گرفتن زندگي زناشويی) در اين مدت، (از ديگران) سزاوارترند، در صورتي كه (به راستي) خواهان اصلاح باشند....»
استحباب آشتى و
مصالحه زن و شوهر، با گذشت از برخى
حقوق يكديگر:
«وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً فَلا جُناحَ عَلَيْهِما أَنْ يُصْلِحا بَيْنَهُما صُلْحاً وَ الصُّلْحُ خَيْرٌ ... وَ إِنْ تُصْلِحُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كانَ غَفُوراً رَحِيماً؛
و اگر زني از طغيان و سركشي يا
اعراض شوهرش، بيم داشته باشد، مانعي ندارد با هم صلح كنند (و زن يا مرد از پارهاي از حقوق به خاطر صلح صرفنظر كنند) و صلح بهتر است... و اگر راه اصلاح و
پرهیزگاری پيش گيريد، خداوند آمرزنده و
مهربان است.»
لزوم انتخاب
حَکَم از خويشاوندان زن و شوهر، براى ايجاد آشتى بين آنان:
«وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا
حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ
حَكَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ يُرِيدا إِصْلاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُما إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً خَبِيراً؛
و اگر از جدايي و شكاف ميان آنها بيم داشته باشيد، داوري از خانواده شوهر، و داوري از خانواده زن انتخاب كنيد (تا به كار آنان رسيدگي كنند) اگر اين دو داور تصميم به اصلاح داشته باشند خداوند كمك به توافق آنها مي‌كند، زيرا خداوند دانا و آگاه است (و از نيات همه با خبر است.)»
موظّف بودن
حاکم اسلامى به انتخاب
حَكَم، براى ايجاد آشتى ميان زن و شوهر:
«وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا
حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ
حَكَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ يُرِيدا إِصْلاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُما ...؛
و اگر از جدايي و شكاف ميان آنها بيم داشته باشيد، داوري از خانواده شوهر، و داوري از خانواده زن انتخاب كنيد (تا به كار آنان رسيدگي كنند) اگر اين دو داور تصميم به اصلاح داشته باشند خداوند كمك به توافق آنها مي‌كند....»
طبق ظاهر روايات
شیعه، تعيين
حَكَم، وظيفه
حاكمى است كه زن و شوهر به او رجوع كردند.
وجوب صلح و آشتى مؤمنان با يكديگر:
۱. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً ...؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد! همگي در صلح و آشتي در آييد! ....» به عقيده برخى مفسّران «سِلم» به معناى صلح و
مسالمت است.
۲. «وَ لا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِأَيْمانِكُمْ أَنْ تَبَرُّوا وَ تَتَّقُوا وَ تُصْلِحُوا بَيْنَ النَّاسِ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ؛
خدا را در معرض سوگندهاي خود قرار ندهيد! و براي اينكه نيكي كنيد، و تقوا پيشه سازيد، و در ميان مردم اصلاح كنيد (سوگند ياد ننماييد)! و خداوند شنوا و داناست. »
جايز نبودن
سوگند بر ترك آشتى:
«وَ لا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِأَيْمانِكُمْ أَنْ تَبَرُّوا وَ تَتَّقُوا وَ تُصْلِحُوا بَيْنَ النَّاسِ ...؛
خدا را در معرض سوگندهاي خود قرار ندهيد! و براي اينكه نيكي كنيد، و تقوا پيشه سازيد، و در ميان مردم اصلاح كنيد (سوگند ياد ننماييد)! ....»
جواز ايجاد صلح و آشتى ميان
وصیّت‌کننده و
وارثان، در صورت بروز اختلاف بين آنان:
«فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفاً أَوْ إِثْماً فَأَصْلَحَ بَيْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ ...؛
كسي كه از انحراف وصيت كننده (و تمايل يك جانبه او به بعض ورثه) يا از گناه او به اينكه وصيت به كار خلافي كند) بترسد، و ميان آنها را اصلاح دهد گناهي بر او نيست (و مشمول
قانون تبديل وصيت نمي‌باشد) ....»
شايسته بودن تلاش، براى ايجاد آشتى ميان مردم:
«لا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِنْ نَجْواهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاحٍ بَيْنَ النَّاسِ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ
أَجْراً عَظِيماً؛
در بسياري از سخنان در گوشي (و جلسات محرمانه) آنها خير و سودي نيست مگر كسي كه (به اين وسيله) امر به كمك به ديگران يا كار نيك يا اصطلاح در ميان مردم كند، و هر كس براي خشنودي پروردگار چنين كند
پاداش بزرگي به او خواهيم داد.»
شايسته بودن گذشت از بديهاى ديگران و آشتى با آنان:
«وَ جَزاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُها فَمَنْ عَفا وَ أَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ ...؛
و
کیفر بدي مجازاتي همانند آن است، و هر كس
عفو و اصلاح كند
اجر و پاداش او با خدا است....»
حکم صلح (قرآن).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۱، ص۷۲، برگرفته از مقاله «حکم آشتی».
