حَمِئَةٍ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَمِئَةٍ: (فی عَیْنٍ حَمِئَةٍ)«حَمِئَةٍ» از مادّه
«حَمْا» در اصل به معنای «گِلِ سیاه و بد بو»،
و یا به تعبیر دیگر «لجن» است و این نشان می‌دهد: سرزمینی را که
«ذو القرنین» به آن رسیده بود دارای لجنزارهای فراوان بود، به طوری که
«ذو القرنین» به هنگام
غروب آفتاب، احساس می‌کرد
خورشید در آن لجنزارها فرو می‌رود، همان گونه که همه مسافران دریا و ساحل‌نشینان، چنین احساسی را درباره خورشید دارند که در
دریا غروب می‌کند و یا از دریا سر برمی‌آورد.
(حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِندَهَا قَوْمًا قُلْنَا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَن تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَن تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا) (تا هنگامی که به غروبگاه آفتاب رسید؛ در آن‌جا چنان به نظرش آمد که خورشید در چشمه تیره و گل‌آلودی
غروب می‌کند؛ و در آن‌جا قومی را یافت؛ گفتیم: «ای
ذوالقرنین! یا آنان را مجازات می‌کنی، و یا روش نیکویی در مورد آنها انتخاب می‌نمایی.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مفسرین گفته‌اند: منظور از عین حمئة چشمه‌ای دارای گل سیاه یعنی لجن است، چون حماة به معنای آن است و مقصود از عین دریا است، چون بسیار می‌شود که این کلمه به دریا هم اطلاق می‌گردد. و مقصود از اینکه فرمود آفتاب را یافت که در دریایی لجن‌دار
غروب می‌کرد این است که به ساحل دریایی رسید که دیگر ما ورای آن خشکی امید نمی‌رفت، و چنین به نظر می‌رسید که آفتاب در دریا
غروب می‌کند چون انتهای افق بر دریا منطبق است. بعضی هم گفته‌اند: چنین چشمه لجن‌داری با دریای محیط، یعنی
اقیانوس غربی، که جزائر خالدات در آن است منطبق است و جزائر مذکور همان جزائری است که در هیات و جغرافیای قدیم مبدا طول به شمار می‌رفت، و بعدها غرق شده و فعلا اثری از آنها نمانده است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حَمِئَةٍ»، ص۱۹۴.
