حَصْحَص (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَصْحَص: (الآنَ حَصْحَصَ الْحَقُّ) «
حصحصة»: به معنى «
هويدا شدن حق از باطل» (بيان حق پس از كتمان آن) و نيز به معنى: جنبانيدن چيزى در چيزى تا محكم شود.
در
آیه مورد بحث به همان معنى نخست، يعنى «
آشكار شدن حق» آمده، و ضمنا بايد توجه داشت كه جمله
(حَصْحَصَ اَلْحَقُّ) و «
حصّص الحقّ» هر دو در يک معنا به كا ر رفته‌است (حق آشكار گشت).
به موردی از کاربرد حَصْحَص در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالَ ما خَطْبُكُنَّ إِذْ راوَدتُّنَّ يُوسُفَ عَن نَّفْسِهِ قُلْنَ حاشَ لِلّهِ ما عَلِمْنا عَلَيْهِ مِن سُوءٍ قالَتِ امْرَأَةُ الْعَزيزِ الآنَ حَصْحَصَ الْحَقُّ أَنَاْ راوَدتُّهُ عَن نَّفْسِهِ وَ إِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقینَ) «پادشاه آن زنان را طلبيد و گفت: به هنگامى كه
یوسف را به سوى خويش دعوت كرديد، جريان كار شما چه بود؟ گفتند: منزّه است
خدا، ما هيچ خطا و عيبى در او نيافتيم در اين هنگام همسر
عزیز گفت: الآن حق آشكار گشت. من بودم كه او را به سوى خود دعوت كردم؛ و او از راستگويان است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
راغب در معناى
(حَصْحَصَ الْحَقُّ) گفته: يعنى حق واضح و هويدا گشت، و اين در جايى گفته مى‌شود كه كاشف و وسيله ظهور آن هويدا گردد، و نسبت حص با حصحص همان نسبتى است كه ميان كف و كفكف و كب و كبكب است، و وقتى گفته مى‌شود: حصه معنايش اين است كه از فلان چيز بريد، حال يا به مباشرت و يا به حكم ... و حصه به معناى قطعه‌اى است كه از چيز يكپارچه، و بجاى بهره و نصيب استعمال مى‌شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حَصْحَص »، ص۵۲۱.
