• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حوش (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




حَوَش (به فتح حاء و واو) و حاشا از واژگان قرآن کریم هر دو کلمه استثناء هستند.



حَوَش و حاشا حاش و حاشا هر دو کلمه استثناء است.


(وَقُلْنَ‌ حاشَ‌ لِلَّهِ ما هذا بَشَراً اِنْ هذا اِلَّا مَلَکٌ کَرِیمٌ‌...) (و گفتند: «منزّه است خدا! اين بشر نمى‌باشد؛ اين جز يك فرشته بزرگوار نيست!») (قُلْنَ‌ حاشَ‌ لِلَّهِ ما عَلِمْنا عَلَیْهِ مِنْ سُوءٍ) (گفتند: «منزّه است خدا، ما هيچ خطا و عيبى در او نيافتيم!»)
در المیزان گوید: از ادب ملیّیون است که چون خواهند کسی را تبرئه کنند، ابتدا خدا را تبرئه و تنزیه می‌کنند سپس آن کس را که اراده کرده‌اند. زنان مصر چون خواستند یوسف را تنزیه کنند و بگویند: ما هذا بَشَراً، ابتدا خدا را تنزیه کردند و گفتند: حاشَ‌ لِلَّهِ‌ یعنی پاکیزه است خدا، مثل آیه‌: (ما یَکُونُ لَنا اَنْ نَتَکَلَّمَ بِهذا سُبْحانَکَ هذا بُهْتانٌ عَظِیمٌ‌) (ما حق نداريم كه به اين سخن تكلّم كنيم؛ خداوندا منزّهى تو، اين بهتان بزرگى است.) که پیش از آنکه شخص مورد نظر را تبرئه کند خدا را تنزیه کرده است.
در کشّاف نیز قریب به این مضمون گفته است گرچه توضیح آن به روشنی المیزان نیست. طبرسی در مجمع درباره آیه اوّلی گوید: یعنی یوسف دور است از این اتّهام زیرا که از خدا می‌ترسد، و این قول بیشتر مفسّرین است که گفته‌اند: این کلمه تنزیه یوسف از اتّهام است.
بنابراین لام‌ «لِلَّهِ» برای علت و حاشَ‌ به معنی فعل است و در آیه دوّم گفته: معاذ اللّه ما در یوسف بدی ندانسته‌ایم. مخفی نماند قول المیزان از هر حیث قانع کننده است.
معنی آیه‌ها چنین می‌شود: «گفتند: از خدا به دور، این بشر نیست این فرشته بزرگواری است.» و آیه بعد: «گفتند: سبحان اللّه ما بر یوسف بدی ندانسته‌ایم‌.»


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۹۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۶۴.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۱۳۵.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۱، ص۶۵۷.    
۵. یوسف/سوره۱۲، آیه۳۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ۲۳۹.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۱، ص۱۵۰.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۲۰۳.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۳۹۷.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۰۸.    
۱۱. یوسف/سوره۱۲، آیه۵۱.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۴۱.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۱، ص۱۹۵.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۲۶۶.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۴۱۳-۴۱۴.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۳۶.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۱، ص۱۵۰.    
۱۸. نور/سوره۲۴، آیه۱۶.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۵۱.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۵، ص۹۲.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۱۳۲.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۷، ص۲۳۲.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۱۳.    
۲۴. زمخشری، محمود بن عمرو، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۲، ص۴۷۸.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۹، ص۳۹۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "حوش"، ج۲، ص۱۹۵-۱۹۶.    






جعبه ابزار