لاهیجان از شهرهای استان گیلان است. پیشینه حوزه علمیه این شهر به عصر صفوی می‌رسد، هر چند ممکن است سابقه آن پیش از این زمان باشد. لیکن مدارک تاریخی ما را به این دوره راهنمایی می‌کند. یکی از عمده‌ترین مدارک تاریخی، پیشینه مدارس علمیه در این شهر شیعه‌نشین است.
از عصر صفویان مدرسه یا مدارسی در این دیار برپا شده که به قرار زیر می‌باشند:
۱. مدرسه کیافریدون: قدمت این مدرسه به حدود سال ۹۰۰. ق می‌رسد. امروز اثری از این بنا نیست. ۲. مدرسه متصل به مسجد جامع: این مدرسه مانند غالب مدارس علمیه متصل به مسجد جامع شهر بود، مدرسه‌ای که تا مدت‌ها پیش طلبه‌نشین بوده است.
علامه محقق شیخ آقابزرگ نیز در طبقات اعلام الشیعه حضور عالمان شیعه در لاهیجان را از قرن نهم ثبت کرده است. برخی از عالمان حوزه علمیه لاهیجان در این دوره عبارتند از:
۳. شیخ‌زاده لاهیجی: احمد فدائی فرزند شمس‌الدین محمد اسیری نوربخشی، در شیراز تولد یافته و بزرگ شد. شاه اسماعیل وی را سفیر خویش در ماوراءالنهر نمود و او با عالمان آن دیار به مناظره پرداخت و پس از مراجعتش در شیراز اسکان یافت و به سال ۹۲۷. ق از دنیا رفت. فدایی ید طولایی در شعر داشت.
۴. عبدالوهاب لاهیجی ۵. علی لاهیجی: وی فرزند شمسالدینحسین، مؤلف «تاریخ گیلان» است که به «تاریخ خانی» مشهور شده است. آغاز تالیف این کتاب، محرم ۹۲۱. ق و انجام آن صفر ۹۲۲. ق است.
۸. محمدباقر لاهیجی: وی فرزند عبدالرزاق و مترجم کتاب «بصائر الدرجات» اثر صفار است که در «شاه جهان آباد» از شهرهای هند آن را به تاریخ ۱۰۸۳. ق به پایان رسانیده است. گویا وی از مدرسان آن شهر است.
[۸]آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، الحقائق الراهنة، ص۷۳.
۱. «قطب‌الدین محمد اشکوری لاهیجی» ۲. «غیاث بن محمود لاهیجی» ۴. «علی لاهیجی» ۳. «محمدشریف فرزند محمدرضا لاهیجی» از شاگردان خلیل بن غازی قزوینی ۴. «یحیی لاهیجی» از شاگردان شیخ بهایی اشاره نمود. شیخ آقا بزرگ تقریباً از حدود ده نفر دانشمند لاهیجی در قرن دوازدهم یاد کرده است که از رشد حوزه علمیه لاهیجان در این قرن حکایت می‌کند. آنچه که در خصوص فرزانگان این دیار گفتنی است، تمایل آنان به فلسفه و عرفان اسلامی است که فیاض لاهیجی مؤلف شوارق و محمد لاهیجی شارح گلشن راز از بارزترین نمونه‌های آن حوزه جلیل القدر است.
