حَوْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَوْر (به فتح حاء و سکون واو) از
واژگان نهج‌البلاغه به معنای رجوع است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
تُحيرُ (به ضم تاء) به معنای قدرت داشتن؛
حَواري (به فتح حاء) به معنای سخن گفتن؛
يَتَحاوَرونَ (به فتح یاء و تاء) به معنای سخن می‌گویند؛
مَحار (به فتح حاء) به معنای بازگشتنی است.
از این مادّه چهار مورد در نهج‌البلاغه آمده است.
حَوْر به معنای راندن رجوع است.
«الحور: الرجوع. ما حار جوابا اى مارّد جوابا» لازم و متعدى آمده است، به معناى تحيّر نيز مى‌باشد.
مواردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد.
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با
انسان در شكم
مادر فرموده:
«تَمورُ فِي بَطْنِ أُمِّكَ جَنيناً لاَ تُحيرُ دُعَاءً، وَ لاَ تَسْمَعُ نِداءً، ثُمَّ أُخْرِجْتَ مِنْ مَقَرِّكَ إِلَى دار لَمْ تَشْهَدْهَا، وَ لَمْ تَعْرِفْ سُبُلَ مَنافِعِها.» «در آن هنگام كه چنين بودى و در
رحم مادرت حركت مى‌كردى، نه قدرت پاسخ‌گويى داشتى و نه صدايى مى‌شنيدى، سپس از اين جايگاه به محيطى كه آن را مشاهده نكرده بودى و راه به دست آوردن منافعش را نمى‌شناختى فرستاده شدى.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در مذمّت یاران فرموده است:
«يُرْتَجُ عَلَيْكُمْ حَواري فَتَعْمَهُونَ، فَكَأَنَّ قُلُوبَكُمْ مَأْلُوسَةٌ، فَأَنْتُمْ لاَ تَعْقِلُونَ.» «جواب سخن گفتنم بر شما بسته می‌شود و حیران می‌مانید، گویا دل‌های شما مخلوط به
جنون است که تعقل نمی‌کنید.»
حضرت درباره کسانی‌که از
دنیا رفتند فرمود:
«لاَ يَتَفاخَرونَ، وَ لا يَتَناصَرونَ، وَ لا يَتَناسَلونَ، وَ لا يَتَزاوَرونَ، وَ لا يَتَحاوَرونَ فَاحْذَروا، عِبادَ اللهِ.» «اكنون نه بر يک‌ديگر تفاخر مى‌كنند و نه
تولید نسل مى‌نمايند، نه يک‌ديگر را ديدار و نه با هم سخن مى‌گويند، پس اى بندگان
خدا! بر حذر باشيد.»
در بعضی نسخه‌ها به جای «یتحاورون» کلمه «یتجاورون» آمده است.
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در مذمت اهل دنیا می‌فرمایند:
«أُولِي الاَْبْصارِ و الاَْسْماعِ، وَ الْعافِيَةِ وَ المَتاعِ، هَلْ مِنْ مَنَاص أَوْ خَلاَص، أَوْ مَعَاذ أَوْ مَلاَذ، أَوْ فِرار أَوْ مجاز أوْ مَحار! أَمْ لاَ؟ (فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ)! أَمْ أَيْنَ تُصْرَفُونَ.» «اى دارندگان چشم‌ها، گوش‌ها، سلامت و متاع
دنیا! هيچ راه گريز يا خلاص و پناه‌گاه، و يا فرار، يا بازگشتى هست؟ يا نه؟ به كجا رو كرده و به كدام سو مى‌رويد؟.»
از این مادّه چهار مورد در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حور»، ج۱، ص۳۱۲.
