حَنَن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَنَن (به فتح حاء و نون) یا
حَنان (به فتح حاء)، از
واژگان قرآن کریم به معنای مهربانی است. مشتق این واژه در
قرآن به صورت
حَنَّان (به فتح حاء و تشدید نون)
صیغه مبالغه و از
اسماء حسنی، به معنای بسیار مهربان آمده است.
حَنَن یا
حَنان به معنای مهربانی است.
حَنَّان صیغه مبالغه و از اسماء حسنی است یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ: «ای بسیار مهربان و ای بسیار عطاء کننده.»
(وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا)(وَ حَناناً مِنْ لَدُنَّا وَ زَکاةً وَ کانَ تَقِیًّا) «و در طفولیت او را از جانب خود حکم و مهربانی و پاکیزگی دادیم و
پرهیزکار بود.»
در
اقرب آمده: حنان بر وزن سحاب به معنی مهربانی است.
عرب گوید: «حَنَانَکَ یَا رَبِّ وَ حَنَانَیْکَ یَا رَبِّ؛ یعنی رحمت و مهربانی تو را می‌خواهم‌ای پروردگار.» در
مجمع از
ابوعبیده نقل است که این کلمه بیشتر به لفظ تثنیه به کار می‌رود.
ابن اثیر در
نهایه گوید: حَنَانَیْکَ یَا رَبِّ یعنی «ارْحَمْنِی رَحْمَةً بَعْدَ رَحْمَةٍ» و آن از مصادر تثنیه است که فعلش ظاهر نمی‌شود مثل لبیّک و سعدیک.
حَنَّان صیغه مبالغه و از اسماء حسنی است. ناگفته نماند: اصل حَنِین به معنی شوق و شدت گریه است چنانکه
قاموس گفته است و مهربانی معنای لازم آن است؛
لذا حنین به معنی ناله، مهربانی و شوق به کار می‌رود.
در
نهج البلاغه خطبه ۵۲ فرماید:
«فَوَ اللَّهِ لَوْ حَنَنْتُمْ حَنِینَ الْوُلَّهِ الْعِجَالِ... لَکَانَ قَلِیلًا فِیمَا اَرْجُو لَکُمْ مِنْ ثَوَابِهِ.» محمد عبده در شرح آن گوید: هر ماده که فرزند خود را از دست بدهد واله و والهه است. عجال به کسر عین شترهایی‌اند که بچه‌هایشان را از دست داده‌اند.
به هر حال منظور از حنین در این جمله ناله است.
و در
حکمت ۹ همان کتاب هست:
«وَ اِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا اِلَیْکُمْ.» که مراد شوق یا مهربانی است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حنن»، ج۲، ص۱۸۹.
