• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَلْق (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَلْق (به فتح حاء و سکون لام) از واژگان نهج البلاغه به معنای تراشیدن و محل فرو رفتن طعام و شراب در گلو آمده است.
این لفظ هشت مورد در نهج‌البلاغه آمده است.



حَلْق (بر وزن عقل) به معنای تراشیدن است.
«حلق راسه: ازال شعره»
حَلْق به معنای محل فرو رفتن طعام و شراب در گلو است.
جمع آن احلاق، حلوق و حلق است.
حلقه: هر شی دائره‌ای را گویند.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الْحالِقَةُ - خطبه ۸۵ (دشمن)

حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با دشمن و کینه فرموده:
«وَ لا تَباغَضوا فَإِنَّها الْحالِقَةُ
«با همدیگر دشمنی نکنید، که آن ویران کننده و تار و مار کننده است.»
حالقه یعنی محو کننده از بین برنده، این معنی با معنی اصلی مناسبت دارد، هر بلاء ویران کننده را حالقه گویند.


۲.۲ - الحَلْقِ - خطبه ۳ (غصب خلافت)

حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با غصب حق خویش فرموده:
«فَصَبَرتُ وَ في الْعَيْنِ قَذىً، وَ في الحَلْقِ شَجاً، أرى تُرَاثي نَهْباً.»
صبر کردم در حالی که در چشمم تراشه و در حلقم استخوان بود، می‌دیدم که تراث و حقّم تاراج می‌شود.»


۲.۳ - حُلوقِكُمْ - خطبه ۱۹۲ (شیطان)

حضرت (علیه‌السلام) و درباره شیطان و اعوانش فرموده:
«وَ أَحَلّوكم وَ رَطاتِ الْقَتْلِ، وَ أَوْطَأُوكُمْ إِثْخانَ الْجِراحَةِ، طَعْناً في عُيونِكُم، وَ حَزّاً في حُلوقِكُمْ، وَ دَقّاً لِمَناخِرِكُمْ.»
«آن‌ها شما را به ورطه‌های قتل داخل کرده‌اند. برای نیزه زدن در چشم‌های شما، و قطع کردن حلقوم‌های شما و کوبیدن بینی‌های شما.»


۲.۴ - حَلَقِ - حکمت ۳۴۱ (فرج)

حضرت در مورد فرج فرموده:
«عِنْدَ تَناهي الشِّدَّةِ تَكونُ الْفَرْجَةُ، وَ عِنْدَ تَضايُقِ حَلَقِ الْبَلاءِ يكونُ الرَّخاءُ.»
«در وقت به آخر رسیدن شدّت، فرج حاصل می‌شود و در وقت تنگ شدن حلقه‌های بلا، گشایش به وجود می‌آید.»


۲.۵ - حَلَقِ - خطبه ۱۵۹ (عدالت)

امام علی (علیه‌السلام) در رابطه با عدالت خویش فرموده:
«وَ أَعْتَقْتُكُمْ مِنْ رَبَقِ الذُّلِّ، وَ حَلَقِ الضَّيْمِ.»
«شما را از بندهای ذلت که به گردن داشتید آزاد کردم و از حلقه‌های ظلم رها نمودم.»



این لفظ هشت مورد در «نهج‌البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۹۷.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۱۵۱.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۱، ص۷۰۷.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۶۹، خطبه ۸۵.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۴۹، خطبه ۸۴.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۱۸، خطبه ۸۶.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۷، خطبه ۸۶.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۹۶.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۰۸.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۵۳۷.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۳۹.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۵۷.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۱، خطبه ۳.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۶، خطبه ۳.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۸، خطبه ۳.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹، خطبه ۳.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۳.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۱۰.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۳۲۹.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۵.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۵۳.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۵۲، خطبه ۱۹۲.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۶۴، خطبه۱۸۷.    
۲۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۸۸، خطبه ۱۹۲.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۹، خطبه ۱۹۲.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۱۸.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۳۲.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۳۷۵.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۸۹.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۴۳.    
۳۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۶۰، حکمت ۳۴۱.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۳۶، حکمت ۳۵۱.    
۳۳. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۳۶، حکمت ۳۵۱.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۳، حکمت ۳۵۱.    
۳۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۲.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۳.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۸۰۷.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۳۵.    
۳۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۶۷.    
۴۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۴۳، خطبه ۱۵۹.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۷۰، خطبه ۱۵۴.    
۴۲. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۲۴، خطبه ۱۵۹.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۴۳.، خطبه ۱۵۹    
۴۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۰۳.    
۴۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۰۳.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۲۰۷.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۳۴۱.    
۴۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۲۱.    
۴۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۶۹، خطبه ۸۵.    
۵۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۱، خطبه ۳.    
۵۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۵۲، خطبه ۱۹۲.    
۵۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۶۰، حکمت ۳۴۱.    
۵۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۴۳، خطبه ۱۵۹.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حلق»، ج۱، ص۲۹۷.    






جعبه ابزار