• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حلبة (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: حلبة (مفردات نهج البلاغه (جلد ۱))
مقالات مرتبط: دوشیدن.


حلبة از واژگان نهج البلاغه به معنای یکدفعه دوشیدن است. حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با مردگان و دشمنان از این واژه استفاده نموده است.


حلبة یکدفعه دوشیدن، جمع آن حلبات است ولی این کلمه به این معنی در «نهج البلاغه» نیامده است و نیز «حلبه» به معنی جمعی از اسبان است که برای مسابقه جمع می‌شوند، گاهی به محلّ جمع شدن آنها نیز حلبه گویند جمع آن حلبات و حلائب آید.
[۱] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۴۶.    
[۲] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۱، ص۷۰۱.    


از امام (علیه‌السّلام) پرسیدند: شاعرترین شعراء کدام است فرمود: «انّ القوم لم یجروا فی حلبة تعرف الغایة عند قصبتها فان کان و لابدّ فالملک الضّلّیل»
[۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۸۸، حکمت ۴۴۵.    
[۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۶۰، حکمت ۴۵۵.    
[۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۶، حکمت ۴۵۵.    
(یرید امرء القیس) (شعراء در یک میدان نتاخته‌اند تا هدف در آخر آن مشخّص شود و اگر لابدّ باید قضاوت کرد، امرء القیس آن پادشاه کاملا گمراه و فاسق از همه شاعرتر می‌باشد)
[۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۹.    
[۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۷۵.    
(شرح‌های حکمت:
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۷۵.    
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۵۸۲.    
[۱۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۵۲۲.    
[۱۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۱۵۳.    
)
منظور از «حلبه» به احتمال قوی «میدان» و از «قصبه» هدف است یعنی شعراء در یک میدان نتاخته‌اند تا هدف در آخر آن مشخّص شود و اگر لابدّ باید قضاوت کرد، امرء القیس آن پادشاه کاملا گمراه و فاسق از همه شاعرتر می‌باشد، به عبارت دیگر مقصدشان در شعر گفتن یکی نبوده بعضی غزل، بعضی شعر عاشقانه، بعضی غیر آن گفته‌اند. محمد عبده «حلبه» را گروه اسبان گفته، آن هم درست است.
[۱۲] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۶۰.    

در رابطه با مردگان فرموده: «الذین کانت لهم مقاوم العزّ و حلبات الفخر ملوکا و سوقا سلکوا فی بطون البرزخ سبیلا»
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۳۷، خطبه ۲۲۰.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۳۲، خطبه ۲۱۶.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۳۸، خطبه ۲۲۱.    
(آنهائی که مقام‌های عزت و گروه گروه اسبان مسابقه داشتند پادشاهان و رعیت‌ها بودند که داخل راه‌های قبر و برزخ شدند.)
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳۱.    
[۱۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۰۸.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۴.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۳۱۹.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۲۱۷.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱۱، ص۱۴۷.    
) «سوق» به ضم اوّل و فتح دوّم جمع سوقه به معنی رعیت است.
در رابطه با دشمنان فرموده: «انّهم لن یزولوا عن مواقفهم ... حتی یرموا بالمناسر تتبعها المناسر و یرجموا بالکتائب تقفوها الحلائب و حتی یجرّ ببلادهم الخمیس یتلوه الخمیس»
[۲۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۸۲، خطبه ۱۲۴.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۶، خطبه ۱۲۰.    
[۲۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۱، خطبه ۱۲۴.    
(یعنی آنها از محلهای خود کنار نمی‌شوند تا تیرباران شوند با پیشقراولانی بعد از پیشقراولان، و شمشیر باران شوند با کتیبه‌هائی و در پی آنها گروه‌های اسبان جنگی و تا کشیده شود به دیارشان لشکری بعد از لشکری.)
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۹.    
[۲۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۵.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۹.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۲۷۵.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۶۴.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۷.    
) مناسر جمع منسر (بر وزن مجلس) مقدمة الجیش. کتائب جمع کتیبه سربازان از صد نفر تا هزار نفر. حلائب گروه‌های اسبان که برای جنگ آماده شده‌اند. خمیس لشکر عظیم، به قولی از چهار هزار تا دوازده هزار.
بابی انت و امّی یا مولا، حیف که قدرت مجسم کردن بلاغت تو را ندارم و نیز در خطبه ۱۰۶ آمده: «و الدنیا مضماره و القیامة حلبته و الجنّة سبقته»
[۳۱] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۳۶، خطبه ۱۰۵.    
[۳۲] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۲۰۳، خطبه ۱۰۴.    
[۳۳] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۳، خطبه ۱۰۶.    
(دنیا، ميدان تمرين و قیامت، مركز اجتماع برنامه مسابقه نهايى و جايزه بزرگش بهشت است) ظاهرا منظور میدان است.
[۳۴] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۵.    
[۳۵] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۳.    
(شرح‌های خطبه:
[۳۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۸.    
[۳۷] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۴۷۶.    
[۳۸] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۶۸.    
[۳۹] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۷۲.    
)

این لفظ در معنی جمعی از اسبان پنج بار در «نهج البلاغه» آمده است.

۱. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۴۶.    
۲. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۱، ص۷۰۱.    
۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۸۸، حکمت ۴۴۵.    
۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۶۰، حکمت ۴۵۵.    
۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۶، حکمت ۴۵۵.    
۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۹.    
۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۷۵.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۷۵.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۵۸۲.    
۱۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۵۲۲.    
۱۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۱۵۳.    
۱۲. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۶۰.    
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۳۷، خطبه ۲۲۰.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۳۲، خطبه ۲۱۶.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۳۸، خطبه ۲۲۱.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳۱.    
۱۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۰۸.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۴.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۳۱۹.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۲۱۷.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱۱، ص۱۴۷.    
۲۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۸۲، خطبه ۱۲۴.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۶، خطبه ۱۲۰.    
۲۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۱، خطبه ۱۲۴.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۹.    
۲۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۵.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۹.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۲۷۵.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۶۴.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۷.    
۳۱. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۳۶، خطبه ۱۰۵.    
۳۲. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۲۰۳، خطبه ۱۰۴.    
۳۳. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۳، خطبه ۱۰۶.    
۳۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۵.    
۳۵. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۳.    
۳۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۸.    
۳۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۴۷۶.    
۳۸. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۶۸.    
۳۹. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۷۲.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حلبة»، ج۱، ص۲۹۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 445 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 105 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 124 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 220 نهج البلاغه
جعبه ابزار