• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَلاوَت (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: شیرینی.


حَلاوَت یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای شیرینی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف دنیا و در رابطه با استغفار واقعی از این واژه استفاده نموده است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
احْلَوْلَى (به کسر الف و کسر حاء) به معنای گوارا و شیرین شود؛
حَلاَوَةَ (به فتح حاء) به معنای شيرينى؛
حُلْوَةُ (به ضم حاء و سکون لام) به معنای شیرین است؛
از این واژه نوزده مورد از این ماده در نهج البلاغه آمده است.



حَلاوَة به معنای شیرینی است.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - احْلَوْلَى - خطبه ۱۱۰ (وصف دنیا)

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) در وصف دنیا فرموده:
«لَمْ يَكُنِ امْرُؤٌ مِنْهَا فِي حَبْرَة إِلاَّ أَعْقَبَتْهُ بَعْدَها عَبْرَةً، وَ لَمْ يَلْقَ منْ سَرَّائِها بَطْناً .... وَ إِنْ جانِبٌ مِنْها اعْذَوْذَبَ وَ احْلَوْلَى، أَمَرَّ مِنْها جانِبٌ فَأَوْبَى»؛
«نبوده مردی در آن در سروری مگر آن‌که بعد از آن اشکی (غمی) تعقیبش کرده ... و اگر جانبی از آن گوارا و شیرین شود، جانب دیگری تلخ و با «وبا» می‌گردد».«احلولی الشی‌ء احلیلاء» یعنی شیرین شد.

۲.۲ - حَلاَوَةَ - حکمت ۴۰۷ (در رابطه با استغفار)

حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با استغفار واقعی فرموده:
«وَالسّادِسُ: أَنْ تُذِيقَ الْجِسْمَ أَلَمَ الطّاعَةِ كَما أَذَقْتَهُ حَلاَوَةَ الْمَعْصِيَةِ.»
«ششم آن كه به همان اندازه كه شيرينى معصيت و گناه را چشيدى زحمت طاعت را نيز بچشى».

۲.۳ - حَلاَوَةُ - حکمت ۲۴۲ (درباره دنیا)

حضرت علی (علیه‌السلام) درباره دنیا فرموده:
«مَرَارَةُ الدُّنْيا حَلاَوَةُ الاْخِرَةِ، وَ حَلاَوَةُ الدُّنْيا مَرارَةُ الاْخِرَةِ»؛
«تلخى دنيا شيرينى آخرت و شيرينى دنيا تلخى آخرت است».

۲.۴ - حُلْوَةُ - حکمت ۵۶ (درباره زنان)

حضرت (علیه‌السلام) درباره زنان فرموده:
«الْمَرْأَةُ عَقْرَبٌ حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ»؛
«زن عقرب است ولی معاشرت وی شیرین می‌باشد». «لسبه» به کسر اوّل به معنی معاشرت است. گویی منظور از عقرب بودن اذیت زن است نسبت به مرد است.


نوزده مورد از این ماده در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۹۹.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۱، ص۱۰۶.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۵۳، خطبه ۱۱۰.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۱۶، خطبه ۱۰۹.    
۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۶۴، خطبه ۱۱۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۴۳، خطبه ۱۱۱.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۴۳.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۵۰.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج، ص.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۰.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۳۰.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۸۰، حکمت ۴۰۷.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۵۳، حکمت ۴۱۶.    
۱۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۵۰، حکمت ۴۱۷.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۱، حکمت ۴۱۷.    
۱۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۵۲.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۵۲.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۳۶۶.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۹۶.    
۲۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۵۶.    
۲۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۳۰، حکمت ۲۴۲.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۰۸، حکمت ۲۵۱.    
۲۳. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۱۲، حکمت ۲۵۱.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۳، حکمت ۲۵۱.    
۲۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۲۰.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۲۰.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۷۹.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۱۷.    
۲۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۸۵.    
۳۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۸۳، حکمت ۵۶.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۶۴، حکمت ۶۱.    
۳۲. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۷۹، حکمت ۶۱.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۷، حکمت ۶۱.    
۳۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۶۰.    
۳۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۶۰.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۳۷۵.    
۳۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۹۹.    
۳۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۹۸.    
۳۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۵۳، خطبه ۱۱۰.    
۴۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۸۰، حکمت ۴۰۷.    
۴۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۳۰، حکمت ۲۴۲.    
۴۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۸۳، حکمت ۵۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حلاوة»، ج۱، ص۲۹۹.    






جعبه ابزار