ابن بابویه حسین بن علی قمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن بابويه، ابوعبدالله، حسین بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی (زنده در ۳۷۸ق/۹۸۸م)،
فقیه،
محدث و
متکلم شیعی می‌باشد.
معلوم نیست زادگاه وی کجا بوده و در چه سالی متولد شده و یا درگذشته است.
از آن‌جا که پدرش
علی بن بابویه جزو برجسته‌ترین فقها و محدثان عصر خویش بوده است، احتمالاً وی از مجلس درس پدر استفاده می‌کرده است، به خصوص که از پدرش نیز اجازه نقل حدیث داشته. است.
او به کثرت نقل
اخبار و
روایات مشهور بود.
همچون برادرش
شیخ صدوق از
حافظه بسیار توانایی برخوردار بود و کسی جز صدوق با او برابری نمی‌کرد، چنانکه از
شیخ طوسی در کتاب
الغیبة- در حق او و شیخ صدوق - چنین نقل شده است: که هیچ یک از علما و محدثان
قم در حفظ روایات و اخبار همتای آن دو نبودند.
ابن بابویه گفته است: در حالی مجلس درس دایر کرده بودم که بیش از ۲۰ سال نداشتم و گاهی ابوجعفر
محمد بن علی اسود در مجلس درسم حاضر می‌شد و چون حضورذهن و حاضرجوابی مرا در
حلال و
حرام امور
شرعی می‌دید، به سبب سن کمی که داشتم، بسیار تعجب می‌کرد.
علمای امامی وی را
ثقه و روایتش را مقبول دانسته‌اند.
مشایخ و اساتید او غیر از پدرش عبارتند از: برادرش ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق.،
ابوجعفر محمد بن علی اسود،
عمران الصفار،
علویة الصفار، حسین بن احمد بن علی بن احمد بن ادریس،
شیخ ابوجعفر
محمد بن حسین نحوی و
جعفر بن محمد بن مالک فزاری.
بسیاری از علمای
شیعه از او
حدیث نقل کرده‌اند که عبارتند از: فرزندش حسن بن حسین،
حسن بن محمد بن حسن قمی صاحب کتاب تاریخ قم،
حسین بن عبیدالله غضایری،
علی بن حسین بن موسی بن ابراهیم معروف به
سید مرتضی،
محمد بن حمزة حسینی مرعشی،
ابوالعباس
احمد بن علی بن نوح سیرافی بصری نیز با واسطه از او حدیث نقل کرده است.
دو کتاب التوحید و نفی‌التشبیه
و الرد علی الواقفة، به وی نسبت داده شده که اثری از آن‌ها در دست نیست.
نجاشی به نقل از
حسین بن عبیدالله گفته است که حسین بن بابویه کتاب دیگری نیز دارد که آن را برای
صاحب بن عباد نوشته، اما
ابن حجر این کتاب را همان نفی‌التشبیه دانسته است.
(۱) آقابزرگ، الطبقات اعلام‌الشیعة، قرن ۴، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
(۲) افندی، عبدالله، ریاض‌العلماء، به کوشش احمد حسینی و محمود مرعشی، قم، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
(۳) طریحی، فخرالدین، جامع‌المقال، به کوشش محمد کاظم طریحی، تهران، ۱۳۵۵ش.
(۴) طوسی، محمد، رجال، نجف، ۱۹۶۱م.
(۵) طوسی، کتاب الغیبة، به کوشش آقابزرگ تهرانی، تهران، مکتبة نینوی الحدیثة.
(۶) علامه حلی، حسن، خلاصة‌الاقوال، تهران، ۱۳۱۰ق/۱۸۹۲م.
(۷) قمی، حسن، تاریخ قم، به کوشش سید جلال‌الدین تهرانی، ۱۳۱۳ش.
(۸) نجاشی، احمد، رجال، بمبئی، ۱۳۱۷ق/۱۸۹۹م.
(۹) نوری، حسین، مستدرک‌الوسائل، تهران، ۱۳۱۸- ۱۳۲۱ق.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله ابن‌بابویه»، ج۳، ص۹۲۸.
