حساب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حساب: (مَا عَلَیْکَ مِنْ حِسابِهِم)در این که منظور از
«حساب» در اینجا چه حسابی است؟ در میان مفسران گفتگو است: بعضی احتمال داده‌اند که منظور از «حساب»، حساب روزی آنها است، یعنی اگر دست آنها از مال و
ثروت تهی است باری بر دوش تو نمی‌گذارند؛ زیرا حساب روزی آنها با
خدا است. همان‌گونه که تو نیز بار زندگی خود را بر دوش آنها نمی‌گذاری و حساب روزی تو با آنها نیست. ولی ظاهر این است که منظور از «حساب»، حساب اعمال است همان‌طور که بسیاری از مفسران گفته‌اند.
(وَلاَ تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ مَا عَلَيْكَ مِنْ حِسَابِهِم مِّن شَيْءٍ وَمَا مِنْ حِسَابِكَ عَلَيْهِم مِّن شَيْءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُونَ مِنَ الظَّالِمِينَ) (و کسانی را که
صبح و
شام خدا را می‌خوانند، و ذات پاک او را می‌طلبند، از خود دور مکن. نه چیزی از حساب آنها بر توست، و نه چیزی از حساب تو بر آنها. اگر آنها را طرد کنی، از ستمکاران خواهی بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: حساب عبارت است از استعمال عدد و جمع و تفریق آن، و چون تزکیه اعمال بندگان و معدل‌گیری آن برای دادن پاداش، عادتا از استعمال عدد و جمع و تفریق خالی نیست، از این جهت خود این معدل‌گیری، حساب اعمال نامیده شده است، و از آنجایی که رسیدن به حساب اعمال بندگان برای دادن
کیفر و
پاداش است، و کیفر و پاداش هم از ناحیه خدای سبحان است، از این‌رو
قرآن کریم این حساب را به عهده خدای تعالی دانسته و می‌فرماید:
(اِنْ حِسابُهُمْ اِلَّا عَلی رَبِّی) و نیز می‌فرماید:
(ثُمَّ اِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ) و اگر در آیه
(اِنَّ اللَّهَ کانَ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ حَسِیباً) مانند آیات قبل، خدای را محکوم و عهده‌دار حساب ندانسته و بر عکس، هر چیزی را محکوم و تحت نظر خداوند دانسته برای این بوده است که خواسته قدرت و سلطنتی را که خداوند بر هر چیز دارد برساند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حساب»، ص۱۸۳.
