حس (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حسّ بر وزن عقل از
واژگان نهج البلاغه به معنای
قتل و کشتن،
حاسّه: نیروی درک جمع آن حواسّ است،
احساس: درک با حاسّه خواه با دیدن باشد یا شنیدن یا مانند آن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
ملک الموت، درباره حق تعالی، در بعضی از روزهای
جنگ صفین به یارانش و در اشاره به
فتنه صاحب الزنج از این واژه استفاده نموده است.
حسّ بر وزن عقل،
قتل و کشتن، حاسّه: نیروی درک جمع آن حواسّ است، احساس: درک با حاسّه خواه با دیدن باشد یا شنیدن یا مانند آن است.
درباره ملک الموت فرموده: «
«هل تحسّ به اذا دخل منزلا ام هل تراه اذا توّفی احدا»»
آیا او را احساس می‌کنی وقتی که وارد منزل می‌شود، یا او را می‌بینی وقتی که کسی را تحویل می‌گیرد (می‌میراند).
(شرح‌های خطبه:
)
درباره حق تعالی فرموده: «
«و لا یدرک بالحواس و لا یقاس بالناس»»
(با حواس درک نمى‌شود، و با بشر مقايسه نمى‌گردد).
(شرح‌های خطبه:
)
«حسّ» بر وزن عقل: قتل و کشتن «حسّه حسّا: قتله»
در قرآن مجید آمده:
(وَ لَقَدْ صَدَقَکُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ اِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِاِذْنِهِ) آن حضرت در بعضی از روزهای
صفین به یارانش فرموده: «
«و لقد شفی و حاوح صدری اذ رایتکم... تزیلونهم عن مواقفهم کما از الوکم، حسّا بالنضّال و شجرا بالرماح»»
، حقا که سوزش قلبم را شفا داد که دیدم اهل شام را از مواضع خود عقب راندید چنانکه آنها شما را عقب رانده بودند می‌کشتید با تیرباران و طعن می‌زدید با نیزه‌ها «و حاوح» جمع و حوحه صدای سینه درمند است منظور از آن سوزش غضب در سینه است.
(شرح‌های خطبه:
)
در اشاره به
فتنه صاحب الزنج (
علی بن محمد بن عبدالرحیم از
بنی عبد القیس که ادعا کرد از اولاد زید بن علی بن الحسین (علیهم‌السلام) است در
بصره خروج کرد و خرابی‌ها به بار آورد و او بر
مهتدی عباسی خروج کرده بود) فرموده: «
«فویل لک یا بصرة عند ذلک من جیش من نقم الله لا رهج له و لا حسّ»»
(واى بر تو اى «
بصره»! از لشكرى كه به عنوان
کیفر الهی بدون گرد و غبار و بدون سر و صدا به تو حمله ور مى‌گردد.)
(شرح‌های خطبه:
) «رهج» به معنی غبار و «حس» به فتح اوّل را همهمه و صداهای مختلط گفته‌اند ولی در لغت «حسّ» به کسر اوّل به معنی صوت آمده است.
این واژه یازده بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حس»، ج۱، ص۲۷۳.
