حرّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
{
حُرّ (به ضم حاء) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای آزاد، که
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره ترک
دنیا و کسب
بهشت و لزوم وفای به
وعده، از این واژه استفاده نموده است.
حُرّ به معنای آزاد آمده است. این واژه مقابل «
عبد» و به معنای آزاد مرد و آدم بزرگوار نیز آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص ترک دنیا و کسب بهشت فرموده است: «
«اَلَا حُرٌّ یَدَعُ هَذِهِ اللُّمَاظَةَ لِاَهْلِهَا؟ اِنَّهُ لَیْسَ لِاَنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ اِلَّا الْجَنَّةَ، فَلَا تَبِیعُوهَا اِلَّا بِهَا»؛
آیا آزادمردی پیدا نمی‌شود که این ته‌مانده غذا را به اهلش واگذارد؟ بدانید وجود شما بهایی جز بهشت ندارد آن را به چیزی جز بهشت نفروشید.
»
واژه «لُّماظّه» به ضم اوّل بقیه طعام است در دهان، منظور از آن دنیا است. یعنی آیا آزاد مردی نیست این دنیا را به اهلش برگذارد برای وجودتان قیمتی جز بهشت نیست، فقط برای بهشت خود را بفروشید (عمل کنید).
امام (علیه‌السلام) درباره لزوم وفای به وعده، می‌فرماید: «
«الْمَسْئُولُ حُرٌّ، حَتَّی یَعِدَ»؛
کسی که از او درخواستی شده، تا وعده نداده آزاد است. (ولی پس از وعده دادن در گرو وعده خویش است و تا به آن
وفا نکند آزاد نمی‌شود).
»
جمع واژه «حرّ» احرار است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص انگیزه‌ی عبادت عابدان فرموده‌اند: «
«وَ اِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ شُکْراً فَتِلْکَ عِبَادَهُ الْاَحْرَارِ»؛
و جمعی دیگر
خدا را برای شکر نعمت‌ها (و این‌که شایسته عبادت است) پرستیدند. این
عبادت آزادگان است.
»
این واژه چهار بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حرّی»، ص۲۶۳.
