حدب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَدَب (بر وزن شرف) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای
تپه و محل مرتفع که
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص ارزش
پرهیزکاری، از این واژه استفاده نموده است.
حَدَب به معنای تپه و محل آمده است. چنان‌که در کتاب
صحاح آمده است: «الحدب: ما ارتفع من الارض.»
واژه «حدب الظهر» به معنای برآمدگی پشت (قوز) آدمی است.
این واژه «حدب» که در
قرآن مجید نیز به کار رفته است مانند:
(حَتَّی اِذَا فُتِحَتْ یَاْجُوجُ وَمَاْجُوجُ وَهُم مِّن کُلِّ حَدَبٍ یَنسِلُونَ.)
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص ارزش تقوی و پرهیزکاری می‌فرماید: «
«فَمَنْ اَخَذَ بِالتَّقْوَی ... هَطَلَتْ عَلَیْهِ الْکَرَامَةُ بَعْدَ قُحُوطِهَا وَ تَحَدَّبَتْ عَلَیْهِ الرَّحْمَةُ بَعْدَ نُفُورِهَا»؛
هرکس تقوای الهی را رعایت نماید،
کرامت خدا بعد از کم شدن بر او به شدت می‌بارد و
رحمت بر او بعد از رفتن بر می‌گردد؛ گویی رحمت مرتفع شده و به او می‌رسد.»
جمع این واژه «حداب» به معنای بلندی‌های
زمین است. چنان‌که امام (علیه‌السلام) در
خطبه ۱۶۶ فرموده است: «
«وَ لَمْ یَرُدَّ سَنَنَهُ رَصُّ طَوْدٍ وَ لاَ حِدَابُ اَرْضٍ یُذَعْذِعُهُمُ»؛
در برابر آن سیل هیچ بلندی و تپّه‌ای بر جای نماند، نه کوه‌های بلند و محکم، و نه بر آمدگی‌های بزرگ.»
این واژه سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «واژه حدب»، ص۲۵۵.
