حَدَب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَدَب (به فتح حاء و دال) یکی از
واژگان نهج البلاغه به معنای
تپه و محل مرتفع است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص ارزش
تقوا و
پرهیزکاری، از این واژه استفاده نموده است.
این واژه سه بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
حَدَب به معنای تپه و محل آمده است.
چنانکه در کتاب
صحاح آمده است: «
الحدب: ما ارتفع من الارض.»
واژه «
حدب الظهر» به معنای برآمدگی پشت (قوز) آدمی است.
این واژه «
حَدَب» که در
قرآن مجید نیز به کار رفته است مانند:
(حَتَّی اِذا فُتِحَتْ یَاْجُوجُ وَ ماْجُوجُ وَ هُم مِّن کُلِّ حَدَبٍ یَنسِلُونَ)
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص ارزش تقوی و پرهیزکاری می‌فرماید:
«فَمَنْ اَخَذَ بِالتَّقْوَی ... هَطَلَتْ عَلَیْهِ الْکَرامَةُ بَعْدَ قُحُوطِها وَ تَحَدَّبَتْ عَلَیْهِ الرَّحْمَةُ بَعْدَ نُفُورِها» «هرکس تقوای الهی را رعایت نماید... کرامت خدا بعد از کم شدن بر او به شدت می‌بارد و
رحمت بر او بعد از رفتن بر می‌گردد؛ گویی رحمت مرتفع شده و به او می‌رسد.»
جمع این واژه «
حِداب» به معنای بلندی‌های زمین است. چنانکه امام (علیه‌السلام) در
خطبه ۱۶۶ فرموده است:
«وَ لَمْ یَرُدَّ سَنَنَهُ رَصُّ طَوْدٍ وَ لا حِدابُ اَرْضٍ یُذَعْذِعُهُمُ» «در برابر آن سیل هیچ بلندی و تپّه‌ای بر جای نماند، نه کوه‌های بلند و محکم، و نه بر آمدگی‌های بزرگ.»
این واژه سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حدب»، ص۲۵۵.
