حد تفصیلی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

حد تفصیلی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای تعریف به حد تام با ذکر تفصیلی همه اجناس و فصول است.

---

حد تام به لحاظ اجمال و تفصیل دو نوع است: حد تفصیلی و حد اجمالی.
۱. «حد تفصیلی» یا «حد تام مطول» آن است که تمام اجناس و فصول ماهیت تک به تک آورده شوند و اجزای لفظ به طور مطابقه بر اجزای ماهیت دلالت کنند؛ مانند آنکه در تعریف انسان گفته شود: «جوهرٌ قابلٌ للابعاد الثلاثة نامٍ حساسٌ متحرکٌ بالارادة ناطقٌ».
۲. «حد اجمالی» یا «حد تام مختصر» آن است که اجناس عالیه و متوسطه در آن ذکر نشود و به جنس قریب اکتفا شود، زیرا جنس قریب به طور تضمن بر همه اجناس (بعید و متوسط) دلالت دارد و فصل قریب به طور التزام بر فصول عالیه دلالت می‌کند؛ مانند آنکه در تعریف انسان گفته شود: «حیوانٌ ناطقٌ».

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

---