حجیت شهادت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شاهد يا گواه كسى است كه وجود امرى را به نفع يكى از
متداعیین و زيان ديگرى اعلام مى‌دارد.
حجّيت
شهادت در نظام
فقه اسلامی از نظر كلى مورد اتفاق آرا و
اجماع مكاتب فقه اسلامى است و يكى از ادلّه ثبات دعوى و بلكه اقوى دليل محسوب و
قدر متقین و مسلم مصداق بيّنه شرعيه مى‌باشد.
شمس الدين سرخسى در توجيه حجّيت شهادت مى‌گويد: «مقتضاى قياس عدم حجّيت شهادت است، چرا كه شهادت از مصاديق
خبر است و خبر محتمل الصدق و الكذب مى‌باشد، و به خاطر اينكه محتمل است نمى‌تواند حجّيت الزامى داشته باشد. و از طرف ديگر
خبر واحد موجب
علم، نيست و
قضا براى
قاضی امرى الزامى است و سبب موجب علم مى‌طلبد. ولى على رغم استدلالهاى قياسى فوق با توجه به
نصوص شرعيه كه نسبت به
عمل به شهادت دستور داده است، شهادت در قضا
حجّت است و قاضى موظف به عمل به آن است.نصوص شرعیه عبارت است از آیه ۲۸۲ سوره شریفه بقره «و استشهدوا شهیدین من رجالکم»
و نیز آیه ۱۰۶ سوره مائده «اثنان ذوا عدل منکم»
و
حدیث شريف «البيّنة على المدعى».
ادلّه حاوى دو معنى است: يكى اينكه با توجه به كثرت منازعات و محاسبات، مردم نيازمندند كه در مراجع قضايى، شهادت مورد پذيرش باشد، زيرا
اقامه حجّت موجب علم در تمامى خصومات امرى مشكل است و
تکلیف همواره در حد وسع مقرر مى‌گردد نه مازاد بر آن. و ديگر اين كه قبول شهادت شهود بر
قضات امرى الزامى است، زيرا
شرع على رغم موازين قياسى و محتمل الصدق و الكذب بودن، آن را حجت قرار داده و
رسول الله (ص) فرموده: «اكرموا الشهود فان الله تعالى يحيى الحقوق بهم».
يعنى گواهان را گرامى داريد زيرا خداى تعالى
حقوق (مردم) را به وسيله آنان حفظ مى‌كند.
به هر حال، حجّيت
شهادت در قضاى اسلامى اجمالا پذيرفته شده ولى از نظر حد نصاب و ارزش شهادت در موارد و احوال قضايى در مذاهب گوناگون اختلاف نظر وجود دارد و داراى مراتبى است كه به اختصار بيان مى‌كنيم.
قواعد فقه، محقق داماد، سید مصطفی، برگرفته از مقاله «حجیت شهادت».
