• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حامیم (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: حامیم (قاموس قرآن (جلد ۲))
مقالات مرتبط: حم (لغات‌قرآن)، سور حامیم.


حامیم از واژگان قرآن کریم از حروف مقطعه می‌باشد.
این کلمه در ابتدای هفت سوره از سوره‌های قرآن کریم آمده است.


حامیم
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۶۹.    
از حروف مقطعه است.
کلمه‌ حم‌ در اوّل هفت سوره از سوره‌های قرآن کریم واقع است و آن‌ها عبارت‌اند از: سوره غافر، فصّلت، سوره شوری، دخان، زخرف، جاثیه و سوره احقاف.
در اوّل شوری کلمه‌ «عسق» بر آن اضافه شده است.
مفسّران درباره حروف مقطعه اقوال مختلف دارند و روایاتی نیز در این باره نقل شده که تنقیح آن‌ها کار مفصّلی است.

به مواردی از حامیم که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - حم (آیه ۱ سوره غافر)

(حم.)
[۲] غافر/سوره۴۰، آیه۱.    

(حم.)
[۳] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۶۷.    
[۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۴۵۸.    
[۵] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۰۲.    
[۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج ۲۱، ص ۲۲۷.    
[۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج ۸، ص ۷۹۹.    



۲.۲ - حم (آیه ۱ سوره فصلت)

(حم.)
[۸] فصلت/سوره۴۱، آیه۱.    

(حم.)
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۷۷.    
[۱۰] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۵۴۴.    
[۱۱] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۵۹.    
[۱۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۸.    
[۱۳] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۴.    



۲.۳ - حم (آیه ۱ سوره شوری)

(حم.)
[۱۴] شوری/سوره۴۲، آیه۱.    

(حم.)
[۱۵] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۸۳.    
[۱۶] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۴.    
[۱۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۶.    
[۱۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۹۳.    
[۱۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۲.    



۲.۴ - حم (آیه ۱ سوره زخرف)

(حم.)
[۲۰] زخرف/سوره۴۳، آیه۱.    

(حم.)
[۲۱] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۸۹.    
[۲۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۸۰.    
[۲۳] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۶۰.    



۲.۵ - حم (آیه ۱ سوره دخان)

(حم.)
[۲۴] دخان/سوره۴۴، آیه۱.    

(حم.)
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۹۶.    
[۲۶] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۱۹۶.    
[۲۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۳۰.    
[۲۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۲۸۶.    
[۲۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۹۲.    



۲.۶ - حم (آیه ۱ سوره جاثیه)

(حم.)
[۳۰] جاثیه/سوره۴۵، آیه۱.    

(حم.)
[۳۱] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۹۹.    
[۳۲] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۲۳۵.    
[۳۳] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۵۴.    
[۳۴] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۳۳۵.    
[۳۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۰۸.    



۲.۷ - حم (آیه ۱ سوره احقاف)

(حم.)
[۳۶] احقاف/سوره۴۶، آیه۱.    

(حم.)
[۳۷] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۰۲.    
[۳۸] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۲۸۳.    
[۳۹] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۸۶.    
[۴۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۳۷۹.    
[۴۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۲۴.    



حبیب‌اللَّه نوبخت نویسنده کتاب دیوان دین معتقد است که حروف مقطّعه در اوایل سور عنوان مطالب آن سوره‌ها است البتّه مختصر و منحوت عنوان. به عقیده وی مطالب سوره‌های حم به استثنای سوره شوری، همه درباره حیات و موت است و «ح» در همه آن‌ها مختصر حیات و «م» مختصر و منحوت موت یا ممات است. آیاتی چند از سوره‌ها را درباره حیات و موت شاهد آورده و از کشف الغمّه اربلی نقل می‌کند که: امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در صفّین برای جنگجویان خود شعاری اختیار کرد و فرمود: هر که یک نفر را بکشد با فریاد بلند بگوید «حم» و شریح بن اوفی از یاران آن حضرت، چون نیزه خود را به سینه محمد بن طلحه فرو برد فریاد کشید: «حم» این شعار به آن معنی بود که: اینک حدّ فاصل میان حیات و ممات است.
[۴۲] اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمّه، ج۱، ص۲۴۲.    
[۴۳] نوبخت، حبیب‌الله، دیوان دین، ص۴۱۴-۴۱۹.
بنابر قول ایشان‌ «عسق» در سوره شوری باید اشاره به عیسی سلیمان و قیامت باشد ولی در سوره شوری از سلیمان خبری نیست و شاید «س» اشاره سماوات است که مکرّر در آن سوره یاد شده است.


در المیزان اوّل سوره شوری بعد از نقل احتمالات می‌گوید: ممکن است حدس زد که میان حروف مقطعه و مضامین سوره‌هایی که با آن‌ها شروع می‌شوند ارتباط خاصّی باشد و شاید این سخن معنی آن روایت است که اهل سنت از علی (علیه‌السّلام) بنابر نقل مجمع نقل کرده‌اند فرمود: برای هر کتاب صفوه و خالصی است و صفوه این کتاب حروف تهجّی است.
[۴۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۸.    
[۴۵] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۹.    
ناگفته نماند بنابر قول دیوان دین و المیزان، میان ق و مضامین این سوره ارتباط خاصّی است زیرا ق مختصر قیامت و مضامین سوره ق درباره قیامت است ولی کشف دکتر رشاد درباره مقطعات بسیار عالی و در «عسق» نقل شده است.

کلمه‌ حم‌ در اوّل هفت سوره از سوره‌های قرآن کریم واقع است.
[۴۶] غافر/سوره۴۰، آیه۱.    
[۴۷] فصلت/سوره۴۱، آیه۱.    
[۴۸] شوری/سوره۴۲، آیه۱.    
[۴۹] زخرف/سوره۴۳، آیه۱.    
[۵۰] دخان/سوره۴۴، آیه۱.    
[۵۱] جاثیه/سوره۴۵، آیه۱.    
[۵۲] احقاف/سوره۴۶، آیه۱.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۶۹.    
۲. ↑ غافر/سوره۴۰، آیه۱.    
۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۶۷.    
۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۴۵۸.    
۵. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۰۲.    
۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج ۲۱، ص ۲۲۷.    
۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج ۸، ص ۷۹۹.    
۸. ↑ فصلت/سوره۴۱، آیه۱.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۷۷.    
۱۰. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۵۴۴.    
۱۱. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۵۹.    
۱۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۸.    
۱۳. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۴.    
۱۴. ↑ شوری/سوره۴۲، آیه۱.    
۱۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۸۳.    
۱۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۴.    
۱۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۶.    
۱۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۹۳.    
۱۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۲.    
۲۰. ↑ زخرف/سوره۴۳، آیه۱.    
۲۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۸۹.    
۲۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۸۰.    
۲۳. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۶۰.    
۲۴. ↑ دخان/سوره۴۴، آیه۱.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۹۶.    
۲۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۱۹۶.    
۲۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۳۰.    
۲۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۲۸۶.    
۲۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۹۲.    
۳۰. ↑ جاثیه/سوره۴۵، آیه۱.    
۳۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۹۹.    
۳۲. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۲۳۵.    
۳۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۵۴.    
۳۴. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۳۳۵.    
۳۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۰۸.    
۳۶. ↑ احقاف/سوره۴۶، آیه۱.    
۳۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۰۲.    
۳۸. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۲۸۳.    
۳۹. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۸۶.    
۴۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۳۷۹.    
۴۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۲۴.    
۴۲. ↑ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمّه، ج۱، ص۲۴۲.    
۴۳. ↑ نوبخت، حبیب‌الله، دیوان دین، ص۴۱۴-۴۱۹.
۴۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۸.    
۴۵. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۹.    
۴۶. ↑ غافر/سوره۴۰، آیه۱.    
۴۷. ↑ فصلت/سوره۴۱، آیه۱.    
۴۸. ↑ شوری/سوره۴۲، آیه۱.    
۴۹. ↑ زخرف/سوره۴۳، آیه۱.    
۵۰. ↑ دخان/سوره۴۴، آیه۱.    
۵۱. ↑ جاثیه/سوره۴۵، آیه۱.    
۵۲. ↑ احقاف/سوره۴۶، آیه۱.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حامیم»، ج۲، ص۱۶۹-۱۷۰.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره احقاف | واژه شناسی واژگان سوره جاثیه | واژه شناسی واژگان سوره دخان | واژه شناسی واژگان سوره زخرف | واژه شناسی واژگان سوره شوری | واژه شناسی واژگان سوره غافر | واژه شناسی واژگان سوره فصلت
جعبه ابزار